تصاویر: با قاتل خانواده‌تان عکس می‌گیرید؟

طرح آشتی ملی در رواندا توسط یک هنرمند در قاب تصویر‌ نشانده ‌و تصاویر هنرمندانه خلق شده که قطعاً بخشی از تاریخ معاصر ‌و جزو صفحات ماندگار تاریخ در طولانی مدت خواهد بود؛ طرحی که با بخشش‌های عجیب و باورناپذیر همراه بود و بسیاری از اشخاصی را در قاب تصویر قرار داده که نفرتشان در حالت طبیعی خارج از حد تصور است.

 
به گزارش تابناک، هشتصد هزار تن کشته در صد روز؛ این فاجعه انسانی نه قرن‌ها پیش که در سال ۱۹۹۴ در رواندا به دست تندروهای قوم هوتو انجام پذیرفت و مخالفانشان به ویژه گروه اقلیت توتسی را به شکل فجیعی کشتند و این کشتار‌ها ‌خانوادگی و قومی بود، به گونه‌ای که از برخی خانواده‌ها حتی یک تن زنده نماند و از برخی دیگر تنها یک تن ‌مانده و بدینسان فاجعه‌ای انسانی ـ که بیش از بسیاری از جنگ‌های بزرگ تلفات در پی داشت ـ رقم خورد که به واسطه محدوده جغرافیاییِ وقوعش، آنچنان بازتاب در حد انتظاری نداشت. 

 
این جنگ را‌ شاید بتوان یکی از خونین‌ترین مقابله‌های اکثریت زیردست با اقلیت حاکم در طول تاریخ تعبیر کرد. پس از افتادن قدرت به دست اکثریت هوتو، با سقوط هواپیمای رئیس جمهور و کشتن مقامات ارشد هوتو ـ که به مخالفان مسلح توتسیِ سابقاً در قدرت نسبتاً داده شد ـ کشتار به ‌اوج رسید و مدت‌ها قتل‌عام توتسی‌ها ادامه داشت؛ از کشتار اقوام توسط یکدیگر تا کشتار همکاران و همسایه‌ها و انتقام‌های رقم خورده. بر پایه کشتار‌ها، می‌توان فجیع‌ترین وضع را تصور کرد که ظاهراً در موارد متعددی نیز با تعرض به قربانیان همراه بوده است. 

 
این کشتار تا غلبه نیروی اقلیت در رواندا بر اکثریت هوتو و پناهندگی دو میلیون هوتو به زئیر ادامه یافت و پس از آن تلاش شد بحث قومیت ‌‌امری ممنوع مطرح شود و طرح مباحثی در این زمینه با برخوردهای شدید روبه‌رو می‌شد و چند سال پیش نیز دادگاهی، آگوستین بزی مانگو، فرمانده سابق ارتش روآندا را به جرم مشارکت در قتل‌عام مخالفان دولت در سال ۱۹۹۴ میلادی به سی سال حبس محکوم کرد.

 
 
 
در همین دوران برای کاهش تنش‌ها و رفع آهسته آهسته کینه‌هایی که می‌تواند سر باز کند و کشتارهای مشابهی را در پی داشته باشد، گامی به نام آشتی ملی در این کشور با همکاری سازمان ملل برداشته شد که نتایج شگفت‌انگیزی ‌داشت؛ ظاهراً مردم این کشور از کشتار خسته شده‌ و گذشت را در پیش گرفته‌اند. 

 
در همین زمینه نیویورک تایمز خبر داده است، ماه گذشته و در آستانه سالگرد این کشتار، عکاسی به نام پیتر هوگو به جنوب رواندا رفت و پس از گذشت دو دهه از نسل کشی، قاب‌هایی تقریباً غیرقابل تصور را ثبت کرد. در یکی از این تصاویر ثبت شده توسط این عکاس، زنی دست خود را ‌روی شانه مردی گذاشته که پدر و برادرانش را کشته و در تصویر دیگر، یک زن کنار مردی است که اموالش را غارت کرده و شوهر و فرزندانش را کشته است. 

 

 
 
لائورنت ناسبیمانا مرد حاضر در این تصویر، خانه بیاتریس موکاروامباری را به هیزم بدل ساخته است. این زن، او را بخشیده است. 

 

 
دومینیک ناداهیمانا مرد حاضر در این تصویر به غارت کانسایلد موگانیکا زن حاضر در این تصویر پرداخته بود. او برای جبران خطایش، خانه ای چوبی برای این زن ساخت و این زن نیز او را بخشید 

 

 
فرانسیس نتامبارا مرد حاضر در این تصویر، در کشتن پسر اپیفانیه موکاموسنی زن حاضر در این تصویر نقش داشته است. او بلافاصله پس از درخواست عفو از این زن، با پاسخ مثبتش مواجه شد و آن گونه که خود عنوان کرده، هم اکنون مانند فرزندش با او رفتار می کند 

 

 
دئوگراتیاس هایبیاریمانا مرد حاضر در تصویر، فرزندِ قیصر موکابوترا زن حاضر در این تصویر را کشته است. این مرد جزو اولین اشخاصی است که مورد عفو از طرف این زن قرار گرفت و از بند رها شد 

 

 
جونوال نزبامویتا مرد حاضر در این تصویر به کانسیلد کامپوندو زن حاضر در این تصویر آسیب زده و اموالش را غارت کرده است. او نه سال و نیم در زندان بود. زن که همسرش و دو فرزندش در جریان این نسل کشی، به قتل رسیده اند، وقتی با مردی زانو زده مواجه شد که طلب عفو می‌کند، دریغ نکرد 

 

 
مرد حاضر در این تصویر، خانه این زن را به آتش کشیده و تلاش کرده تا فرزندانش را به قتل برساند که آنها گریختند اما پس از حوادثی که رخ داد، زمانی که به خانه این زن رفت و طلب بخشش کرد، این زن، پذیرفت 

 

 
جان پیر کارنزی مرد حاضر در این تصویر، پدر و سه برادر زن حاضر در تصویر را کشته است. اواستا موکانایاندا زنی که دستش را بر روی شانه قاتل نزدیکانش گذاشته، به درخواست عفو این مرد پاسخ مثبت داده است و در صلح زندگی می کنند 

 

 
مرد سمت چپ شاهد کشتن برادر مرد سمت راست توسط اطرافیانش بوده است. گاهی اوقات عدالت نتیجه‌ای رضایتبخش ندارد 

 
در بیشتر این تصاویر تاریخی که بعید است تاکنون مشابهش ثبت شده باشد و برگی از تاریخ معاصر و تاریخ بشری خواهد بود، گرمی و همراهی بسیار اندکی میان دو سوژه به چشم می‌خورد؛ اما آنچه مهم ‌است، پذیرش قرار گرفتن جانی و قربانی کنار یکدیگر بوده، بدون آنکه حس انتقام در وجودشان متبلور شود. این اشخاص در راستای طرح آشتی ملی توافق کرده‌اند و با تلاش‌های برخی مؤسسات غیرانتفاعی، قربانی‌ از انتقام صرف‌نظر کرده و عامل فاجعه را بخشیده تا به ترویج این فضا در رواندا کمک کند؛ امری که حتی یک موردش نیز چندان ‌‌هضم‌شدنی نیست. 

 
حال هنر عکاسی به کمک نهضت آشتی ملی رواندا آمده تا قاتل و بازماندگان قتل زندگی به دور از انتقام را در کنار هم تجربه کنند. تصاویر برخی از عاملان فاجعه و فاجعه‌دیدگان را کنار یکدیگر ‌می‌‌بینید؛ تصاویر تکان دهنده که نشان می‌دهد بشر حتی پس از رقم خوردن چنین فجایعی، می‌تواند بگذرد تا حیات ادامه داشته باشد و سیر تسلسل کشتار در پاسخ به کشتار در نقطه‌ای متوقف شود.