آینده درمان‌های ضدسرطان

از میان تمام بیماری‌ها، سرطان بیشترین ترس و وحشت را برای همگان به همراه دارد. البته دلیل خوبی برای ترس از آن وجود دارد. در طول تاریخ کسانی که دچار این بیماری شده‌اند تا‌نزدیکی مرگ پیش رفته‌اند و برخی جان خود را از دست داده‌اند. حتی امروزه نیز اولین یا دومین بیماری کشنده در بیشتر کشورها سرطان است.

باید اعتراف کنیم که سه سلاح اصلی ما در برابر سرطان، بی‌رحمانه و ظالمانه‌ است. توده سرطانی را با برش خارج می‌کنیم، یا آن را با اشعه رادیواکتیو می‌سوزانیم، یا از داروهایی استفاده می‌کنیم که همه سلول‌هایی را که سریع تقسیم می‌شوند از بین می‌برند. همه این روش‌های درمانی موثر است اما موجب آسیب سایر نواحی نیز می‌شود.

دانشمندان در تلاشند راه‌هایی برای درمان سرطان پیدا کنند تا از تخریب کمتری برای سلول‌های سالم برخوردار بوده و در عین حال تاثیر بهتری داشته باشند.

امروز تشخیص بموقع برخی سرطان‌ها باعث حفظ حیات فرد می‌شود. به عنوان مثال در چند دهه اخیر میزان درمان سرطان بیضه به بالای 90 درصد رسیده است اما هنوز هم وقتی نوبت به سرطان‌هایی مانند ریه، معده یا لوزالمعده می‌رسد با بهبودی ضعیفی مواجه هستیم بنابراین امید ما برای میزان بالاتری از بهبودی در گرو روش‌های جدیدتر است که در ادامه از آنها صحبت به میان خواهیم آورد.

این روش‌های درمانی هنوز مراحل آزمایشگاهی را طی می‌کنند و سال‌های زیادی با استفاده آنها در کلینیک فاصله داریم. اما اگر هریک از آنها بتواند از آزمایش سربلند بیرون بیاید، بزرگ‌ترین پیشرفت ما در درمان سرطان بعد از شیمی‌درمانی خواهد بود.

مداخله در RNA

RNA ترکیبی است که در ساخت پروتئین‌های سلولی نقش دارد. مداخله در RNA که در دهه 90 کشف شد، یک مکانیسم طبیعی برای کنترل سلول است که می‌توانیم از آن به نفع خودمان استفاده کنیم. مداخله در RNA به ما اجازه می‌دهد موقتا برخی از ژن‌ها را فعال یا غیرفعال کنیم.

در این تکنیک رشته‌های کوتاهی از RNA ساخته می‌شود که می‌تواند ژن‌های خاصی را غیرفعال کند. اما سلول‌ها رشته‌های کوچک RNA را مشابه ویروس می‌بینند و آنها را منهدم می‌کنند بنابراین رساندن این RNAها به مقصد مورد نظر دشوار می‌نماید.

به همین سبب از حقه‌های مختلفی برای فائق‌آمدن بر این مشکل استفاده می‌شود. یکی از آنها مخفی‌کردن RNA در داخل ذرات چربی است.

یکی از این داروها به نام ALN-VSP که روی سرطان کبد در حال آزمایش است، توانسته از 37 نفر تحت درمان در هفت نفر موجب توقف رشد توده سرطانی شود. دانشمندان امیدوارند تا ده سال آینده، اولین دارو بر پایه RNA را وارد بازار کنند.

ذرات کوچک در برابر توده‌های بزرگ

شاید این بار برای حل مشکلات بزرگ مجبور شویم از ذرات کوچک کمک بگیریم. با این‌که نانوذره‌ها به خودی خود باعث نابودی سلول‌های سرطانی نمی‌شوند، اما می‌توانند توانایی داروهای شیمی‌درمانی موجود را تقویت کنند.

اشکال شیمی‌درمانی این است که سلول‌هایی را که تقسیم سریع دارند، چه سرطانی و چه غیرسرطانی، از بین می‌برد.

به همین سبب میزان مصرف آن باتوجه به سمی‌بودنش برای معده، پوست و سیستم ایمنی محدود است. ارتباط شیمی‌درمانی با نانوذره‌ها به دارو اجازه می‌دهد به صورت اختصاصی سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهد.

بنابراین مقادیر بیشتری از دارو قابل تجویز خواهد بود. علت این است که نانوذره‌ها تمایل دارند در توده‌های سرطانی تجمع پیدا کنند.

دوستی با باکتری

دشمن دشمن من، دوست من است! باکتری‌های عفونی چیزی نیستند که بخواهیم وارد بدنمان شوند، اما اگر بتوانیم آنها را مجبور به حمله به سلول‌های سرطانی کنیم، می‌توانیم به چشم متحدان استراتژیک به آنها نگاه کنیم.

دانشمندان در تلاشند راه‌هایی برای درمان سرطان پیدا کنند تا از تخریب کمتری برای سلول‌های سالم برخوردار بوده و در عین حال تاثیر بهتری داشته باشند

بسیاری از گونه‌های باکتری همانند سالمونلا و ای‌کلای تمایل دارند در توده‌های سرطانی مستقر شوند.

در آنجا آنها دور از چشم سیستم ایمنی در محیط کم‌اکسیژن مرکز توده مخفی می‌شوند.

به این ترتیب می‌توانیم از طریق مهندسی ژنتیک، باکتری‌ها را به آزادسازی سموم مجبور کنیم.

استفاده از باکتری‌ها چند مزیت دارد. تولید انبوه و ایجاد تغییر در آنها آسان‌تر از ویروس‌هاست.

ویروس‌درمانی

کار ویروس به طور طبیعی از بین‌بردن سلول‌های سالم است. چرخه زندگی ویروس به شرح زیر است: ابتدا آلودگی سلول و سپس مجبورکردن آن به تولید ویروس‌های بیشتر تا وقتی سلول از بین برود. این ویروس‌های جدید به نوبه خود سلول‌های دیگر را آلوده می‌کنند و داستان ادامه می‌یابد.

نظریه استفاده از این نیروی نابودکننده در برابر سلول‌های سرطانی در دهه 50 شکل گرفت. محققان تلاش می‌کنند از ویروس‌هایی که ژن آنها دستکاری شده است، برای آلوده‌کردن سلول‌های سرطانی استفاده شود. حداقل ده گروه مختلف از ویروس‌ها تحت آزمایش برای ویروس‌درمانی قرار دارند.

بهترین نتیجه تاکنون مربوط به استفاده از ویروس هرپس برای درمان ملانوم پوستی بوده است که در آن هشت نفر از 50 نفر درمان شده‌اند.

واکسن علیه سرطان

از میان تمام درمان‌های جدید سرطان، بزرگ‌ترین آنها نظریه استفاده از سیستم ایمنی بدن برای پیدا و نابود کردن سلول‌های سرطانی در هر جایی از بدن است.

سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی از بدن در برابر سلول‌های سرطانی محافظت می‌کند. وقتی ما یک توده سرطانی را کشف می‌کنیم، نشان‌دهنده آن است که سیستم ایمنی موفق نشده جلوی آن را بگیرد.

از چند دهه گذشته، واکنش‌های ضدسرطان مختلفی ساخته و روی حیوانات و انسان‌ها آزمایش شده که تاکنون همه آنها با شکست مواجه شده است. یکی از علل شکست این است که توده‌های سرطانی پیام‌هایی از خود صادر می‌کنند که به سلول‌های ایمنی دستور عقب‌نشینی می‌دهد.

علاوه بر آن، سیستم ایمنی فرد مبتلا به سرطان به علت شیمی‌درمانی و پرتودرمانی تضعیف شده است. با توجه به طولانی‌شدن تلاش‌ها برای ساخت واکسن سرطان توجه‌ها به روش دیگری جلب شده است که در آن، سلول‌های ایمنی از فرد مبتلا به سرطان برداشته می‌شود، تغییراتی در آنها صورت می‌گیرد و دوباره به بدن فرد بازگردانده می‌شود. این تکنیک برای اولین بار در سال 2010 برای سرطان پروستات پیشرفته مورد استفاده قرار گرفت و با هزینه 100 هزار دلاری توانست چهار ماه به عمر بیماران بیفزاید.

دانشمندان همچنان در تلاشند راه‌های موثرتری برای تقویت سیستم ایمنی بیابند تا بتوانند بدن را در مقابل سلول‌های سرطانی بیمه کنند. با توجه به پیشرفت‌های به دست آمده، بعید نیست دیگر در آینده به سرطان به عنوان یک بیماری خطرناک نگاه نشود.