چرا عمرها کوتاه می‌شود؟

شکی نیست که همه دوست دارند عمری طولانی داشته باشند. مساله طول عمر سال‌ها مورد پژوهش دانشمندان پزشکی قرار گرفته و اکنون نیز یکی از مسائل مهم به شمار می‌رود.

 یقینا این که می‌بینیم کسی عمرش طولانی می‌شود و یا شخص دیگری اصطلاحا جوان‌مرگ می‌شود بدون علت نیست؛ چرا که همه وقایع دنیا تابع علت‌ها و معلول‌های خاص خودش است. همه ضعف ما اینجاست که نمی‌توانیم این علت‌ها را بشناسیم و اگر پژوهش‌گران زیادی در طول سال‌های متمادی روی این قضیه تحقیق می کنند فقط برای به دست آوردن علت طول عمر است.

اگر بخواهیم به صورت دقیق‌تری به این مساله نگاه کنیم باید بگوییم در جهان هستی دو نوع علت داریم. علت مادی و علت ماورائی یا معنوی. همان‌طور که علل مادی باعث پیدایش برخی معلول‌ها می‌شود، علل معنوی نیز همین تاثیر را داراست.

از آنجا که علت‌های ماورای ماده ملموس و با قوای حسی قابل درک و یا آزمودن نیست، شناخت آن نیز یک علم ماورایی و معنوی می‌خواهد.

ائمه اطهار علیهم السلام به عنوان پرچم‌داران علم و تقوا و منبع علم الهی در بیانات گوناگونی زوایای علمی و علل ماورائی را برای ما بیان فرموده‌اند و این موضوعات غالبا در روایات رسیده از ایشان تبیین شده است.

بدون شک برخی علل مادی در مساله طول عمر دخیل است که می‌توان منشاء آن را تغذیه سالم و زندگی صحیح و آمیخته با آرامش دانست.

پزشکان در این زمینه تحقیقات گسترده‌تر و مبسوط‌تری کرده‌اند که این بخش در پژوهش آنان روشن و تبیین شده است.

اما علل معنوی نیز در طول عمر ما انسان‌ها دخیل هستند. همان‌طور که تغذیه صحیح یکی از علل طول عمر به شمار می‌رود، دوری از برخی گناهان و یا انجام برخی اعمال نیز از علل معنوی طول عمر است.

به عنوان مثال صله رحم یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین این علل به شمار می‌رود. در روایات متعددی به این موضوع اشاره شده که صله رحم باعث طول عمر می‌شود.

در طرف مقابل نیز برخی گناهان عمر را کوتاه می‌کنند.

آیت‌الله شیخ مجتبی تهرانی در این رابطه به روایت شریفی از امام صادق علیه‌السلام اشاره کرده و درباره آن توضیح می‌دهد.

روی عن الصادق علیه السلام قال:

«یَعِیشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَعِیشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ وَ یَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ.» (بحارالانوار ج5 ص 140)

قبل از این‏که روایت را معنا کنیم، مطلبی را تذکر می‏‌دهیم. در معارفمان داریم " هر عملی که از ما صادر می‏‌شود، اثر وضعی دارد برای انسان؛ ولو این که خود انسان هم نفهمد."

برایتان مثالی می‏‌زنیم. اگر شما مایعی را که در ظرفی است و خیال کرده‌اید آب است و تشنه بودید و خوردید و بعد معلوم شد آب نبوده بلکه خمر و مشروب الکلی بود، دانستن و ندانستن شما روی این اثری ندارد و مست می‏‌شوید؛ این مستی را اثر وضعی می‏‌گویند. چه بدانی، چه ندانی، این خوراک، این اثر را دارد.

البتّه احکام شرعی بحث دیگری است و چون نمی‏‌دانستی جهنّم ندارد. این مطلب ‏را گفتیم تا بدانید اثر وضعی یعنی چه؟

هر عملی که در این عالم انجام می‏‌دهیم، اثر وضعی دارد و روی عمر ما اثر می‌گذارد، مهم این است.

یک سنخ اعمال روی عمر انسان اثر می‏‌گذارند. چطور؟ این سنخ اعمال تقدیرهای عمر را که خدا تقدیر فرموده تغییر می‏‌دهند. این‏ حرف‏‌ها بسیار مهم‏‌اند.

در روایات داریم که یک سنخ از اعمال، موجب طول عمر می‌شوند. پای منبرها شنیده‏‌اید دیگر. حالا می‏‌خواهیم کامل برایتان توضیح دهیم. مثلاً فرض کنید صله رحم مستحب است، روایات می‏‌گویند طول عمر می‏‌آورد.

اگر عمر من مشخّص است، طول عمر یعنی چه؟ معلوم می‌شود، با عمل خودم تغییر می‏‌کند. می‏‌توانم با یک سنخ اعمال طولانی‏‌اش کنم و از آن طرف کوتاهش کنم. چگونه؟ مثال می‌زنیم. در روایات داریم، نعوذبالله، «زِنا» موت فُجأه می‌آورد. بسیاری از سکته‏‌ها به خاطر چیست؟ رواج زنا در جامعه.

حالا می‏‌رویم سراغ روایت. «یَعِیشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَعِیشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ»، طول عمر زندگی مردم به سبب اثر وضعی احسان‏‌ها و نیکوکاری‏‌هایی که می‏‌کنند، بیشتر است از طول زندگی آن‏‌ها به اعمار؛ یعنی مقدّراتشان در عمر.

«وَ یَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ اَکْثَرَ مِمَّا یَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ»، از آن‏ طرف مرگ انسان‏‌ها به سبب گناهانشان بیشتر است از مرگ آن‏ها به سبب مقدّراتشان.

یعنی زندگی‏‌هایی که در دنیا به سبب عمل نیک می‏‌شود و مرگ‏‌هایی که به سبب عمل زشت و گناه به وجود می‏‌آیند، بیشترند از آن چیزی که از نظر عمر برایتان مقدّر شده است.

در ادامه سخنان آیت‌الله تهرانی به صورت فهرست‌وار به برخی از این عوامل که در قرآن کریم و یا روایات ما بدان تصریح شده، اشاره‌ای گذرا خواهیم کرد.

از عللی که در طول عمر انسان اثرگذار است می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ دادن صدقه، خوش همسایگی، رعایت نظافت دستان، صله رحم ، اخلاق نیکو، گناه‌نکردن

همچنین برخی علل و عوامل که در کوتاهی عمر انسان موثر است این‌گونه بیان شده است؛ خشم و غضب الهی، آزار و اذیت پدر و مادر، قطع رحم، قسم دروغ، زنا، ظلم و ستم

 سایت تبیان