آشنایی با رکورد‌های فضایی

رکورد دوران انتظار

کسانی که به عنوان فضانورد انتخاب می‌شوند، معمولا حدود دو سال آموزش می‌بینند و پس از آن، در گروه کیهان‌نوردان در انتظار سفر به فضا، تمرین و آموزش‌های عمومی را ادامه می‌دهند.

زمانی که به تخصص آنان نیاز شد، آموزش و تمرین خاص برای پرواز مورد نظر را آغاز می‌کنند که معمولا چند ماه طول می‌کشد.

او دوم شهریور 1355 به گروه کیهان‌نوردان شوروی سابق پیوست، اما تا زمان فروپاشی شوروی نتوانست به فضا سفر کند. پس از آن هم به سرزمین مادری‌ خود ـ اکراین ـ رفت و تابعیت روسیه را قبول نکرد.

پس از بستن قرارداد همکاری بین اکراین و آمریکا در زمینه‌های فضایی، به درخواست طرف اکراینی، کادیونوک سرانجام پس از 21 سال و سه ماه صبر، در 29 آبان 1376 با شاتل فضایی به مدار زمین سفر کرد. پرواز وی 16 شبانه‌روز طول کشید.

در این زمینه فضانورد آمریکایی، دانالد لیند با 19 سال و یک ماه صبر صاحب رکورد است.

رکورد تعداد سفر به فضا

تعدد پرواز‌های فضایی در بین کیهان‌نوردان مختلف است. بعضی تنها یک بار به فضا سفر کرده‌اند و بعضی چند بار راهی فراسوی جو زمین شده‌اند. اما فاصله بین دو پرواز یا نخستین سفر و آخرین آنها نیز اختلاف زیادی دارد.

جان گلن، کیهان‌نورد آمریکایی که نخستین پرواز مداری آمریکا را ‌سال 1340 به انجام رساند، سفر دیگری به فضا داشت که سی و شش سال و هشت ماه بعد اتفاق افتاد! سفر اولی با ناو مرکوری صورت گرفت و دومی در زمانی که گلن 77 سال داشت انجام شد که نام او را به عنوان پیرترین فضانورد تاریخ نیز به ثبت رساند.

والری ریومین کیهان‌نورد روس که‌ هشتم فروردین 1352‏برای ماموریت‌های مداری انتخاب شد، نخستین سفرش به فضا سال 1356 و چهارمین و آخرین را سال 1377 ‏انجام داد که بین این دو، بیست سال و هشت ماه فاصله است.

جایگاه بعدی در این زمینه به جو انگل تعلق دارد. اوسال 1345 به عنوان فضانورد انتخاب شد. نخستین سفرش را سال1360 با شاتل فضایی کلمبیا انجام داد و آخرین پرواز مداری خود را 20 سال و دو ماه بعد انجام داد. وی طی این مدت پنج بار طعم سفر به فضا را چشید.

جان یانگ، کیهان‌نورد نامدار که با سفینه‌های جمینی، آپولو و شاتل شش بار به فضا سفر کرده است، نه تنها در مدار زمین، بلکه هم در مدار ماه گردش کرده (با آپولو ـ 10) و هم بر سطح این کره (با آپولو ـ 16) گام نهاده است. بین نخستین ماموریت مداری او با جمینی ـ 3 و آخرین پروازش 18 سال و هشت ماه فاصله است.

شاید در نگاه اول این آمار چندان مهم جلوه نکند، اما اگر بدانیم که این افراد مجبور بودند چنین زمانی طولانی رعایت رژیم غذایی خاص، ورزش مرتب همه روزه با زمان‌بندی ویژه برای نگاهداشتن موقعیت بدنی در حد یک فضانورد را تحمل کنند و در کنار آن، تمرین و آموزش‌های طاقت فرسا انجام دهند، آن وقت به صبر و تحمل آنان آفرین می‌فرستیم.

رکورد مدت اقامت در فضا

سفر گاگارین که راه پرواز انسان به فضا را گشود، تنها یک ساعت و 48 دقیقه طول کشید و در حقیقت یک دور گردش به گرد زمین بود. گرچه این پرواز به لحاظ تاریخی از اهمیت بالایی برخوردار است، اما از نظر علمی و فنی اهمیتی برای کار خود فضانورد محسوب نمی‌شود، زیرا مدت پرواز آنقدر طولانی نبود که تاثیر سویی بر بدن فضانورد بگذارد و تمامی سامانه ناو به‌طور خودکار عمل می‌کرد اما طول مدت پرواز بتدریج اضافه شد و اقامت‌های چند روزه، چند هفته‌ای و بالاخره چند ماهه در دستور کار قرار گرفت.

این ماموریت‌ها و زندگی در شرایط بی‌وزنی در کنار آثار سوء، نیاز به صبر و تحمل فوق العاده داشت. زندگی در محیطی بسته و محدود مسلما تحمل بالایی را می‌طلبد، به همین دلیل است که کار فضانوردانی مانند بیکوفسکی که پنج روز در ناو کوچک وستک در مدار زمین به سر بردند، بدون آن که بتوانند نیاز‌های طبیعی بدن خود را به شکل عادی برآورده کنند، برای ما قابل تصور نیست.

در نظر بگیرید راننده یک خودروی معمولی پنج شبانه‌روز بدون این که اجازه داشته باشد از ماشین خود پیاده شود در جاده‌ای بی‌انتها مجبور به سفر شود.

تا زمان استقرار ایستگاه‌های فضایی، رکورد‌هایی که در زمینه طول مدت اقامت در فضا به دست آمد، چنین بود. فضانورد همان‌طور که با لباس فضایی دست و پاگیر در صندلی ناو نشسته بود، باید غذا می‌خورد، آب می‌نوشید و... .

با این شرایط بود که کوپر و کنراد در مرداد 1344 با ناو جمینی ـ 5 هشت روز و بورمن و لاول در آذر 1344 حدود 14 شبانه‌روز با ناو جمینی ـ 7 در مدار زمین زندگی کردند.

نیکلایف و سواستیانف در خرداد 1349 حدود 18 روز با سایوز ـ 9 در فضا زندگی کردند؛ البته بخش مداری سایوز برای این اقامت طولانی مجهز شده بود و به همین دلیل آنها کمی راحت‌تر بودند؛ لااقل می‌توانستند از توالت نصب شده در این بخش استفاده کنند و نه مانند کیهان‌نوردان قبلی از پوشک!

سه کیهان‌نورد سایوز ـ 11 که ناو خود را به ایستگاه فضایی سالیوت ـ 1 متصل کردند، از رفاه بیشتری برخوردار بودند و نسبت به بقیه می‌توان گفت در یک هتل اقامت داشتند. آنها که در بازگشت به دلیل نقص فنی ناو کشته شدند، توانستند حدود 24 شبانه‌روز در فضا طاقت بیاورند.

9 فضانورد آمریکایی که در گروه‌های سه نفره بین سال‌های 1352 و 1353 در ایستگاه فضایی اسکای لب اقامت داشتند، طول مدت اقامت فضایی انسان را بتدریج تا 84 شبانه‌روز افزایش دادند.

حدود سه سال بعد و با استقرار ایستگاه فضایی سالیوت ـ 6 که هم به حمام و توالت مجهز بود و هم با داشتن دو دریچه ورودی امکان تدارک و رساندن مواد مورد مصرف کیهان‌نوردان را داشت، طول مدت سفر‌های فضایی بالا و بالاتر رفت و به 184 شبانه‌روز رسید.

کیهان‌نوردان مستقر در ایستگاه بعدی سالیوت، این زمان را به 237 شبانه‌روز رساندند و فضانوردان مجتمع مداری میر آن را تا حد 366 روز افزایش دادند.

اما رکورد نهایی طول سفر فضایی به دکتر والری پالیاکف تعلق دارد که سفرش را در نوزدهم دی 1372 آغاز کرد و 438 شبانه‌روز بعد به زمین برگشت! این یعنی یک سال و دو ماه و سیزده روز اقامت در فضا!

رکورد قد و قواره فضانوردان

در پایان بد نیست بدانید که کوتاه قد ترین فضانورد جهان خانم نانسی کوریه، کیهان‌نورد آمریکایی تنها 150 سانتی‌متر قد دارد و با این قد و قواره تا به حال حدود هزار ساعت از عمرش را در فضا گذرانده است! ‏ وی نخستین سفرش را با فضاپیمای ایندیور سال 1372 انجام داد.

ماموریت‌های بعدی او عبارتند از پرواز شماره 70 شاتل فضایی سال 1374 (بر عرشه کیهان‌پیمای دیسکاوری)، پرواز شماره 88 شاتل فضایی سال 1377 (بر عرشه کیهان‌پیمای ایندیور)، پرواز شماره 109 شاتل فضایی سال 1381 (بر عرشه کیهان‌پیمای کلمبیا). کوریه دویست و نود و سومین فضانورد جهان، صد و هشتاد و ‏سومین فضانورد آمریکا به‌شمار می‌رود.

اما بلند قامت‌ترین فضانورد جهان جیمز ودربی است. این کیهان‌نورد آمریکایی 193 سانتی‌متر قد دارد. او متولد هفتم آذر 1331 است و‌سال 1363 به عنوان فضانورد انتخاب شد. او مجموعا 66 روز و ده ساعت و 23 دقیقه از زندگی خود را در مدار زمین گذرانده است. جیمز ودربی که عنوان دویست و بیست و سومین فضانورد جهان و صد و سی و چهارمین فضانورد آمریکا را دارد، در دی 1383 از فضانــــوردی کناره گیری کرد.

رکورد​ داران فضا