سینوزیت چیست ؟

سینوزیت ، یعنی التهاب سینوس ها و سینوس ها حفره های هوایی هستند در اطراف بینی و عملکرد آنها مشخص نیست. عده ای معتقدند که سینوس ها در سبکی جمجمه و رزونانس صدا دخالت دارند.
سینوس ها با مخاط تنفسی پوشیده شده اند و کاملاً استریل اند و به هر دلیلی که دچار عفونت شوند، به آنها «سینوزیت» گفته می شود.
سینوزیت می تواند حاد، تحت حاد و مزمن باشد. حملات سینوزیت را تا سه هفته حاد و سه هفته تا سه ماه تحت حاد و بیشتر از سه ماه را مزمن می گویند.

افراد مبتلا به سینوزیت با چه شکایتی به شما مراجعه می کنند؟

علایم بالینی سینوزیت حاد و مزمن با هم متفاوتند. در سینوزیت حاد علایم شدید می باشد و بیمار با گرفتگی بینی، احساس درد و ترشح چرک از بینی به پزشک مراجعه می کند و یا ترشحاتی که از پشت حلق پایین می آید، و بیمار آن را می بلعد و در پزشکی «PND» نام دارد و گاهی این نوع سینوزیت همراه با تب است

اما در سینوزیت مزمن، علایم خفیف است، احساس کسالت عمومی، احساس سنگینی در سر و ترشحات دایم یا گهگاهی پشت حلق و همچنین ممکن است گرفتگی بینی یک طرفه یا دو طرفه در این بیماران مشاهده شود. این افراد با کسالت صبحگاهی بیدار می شوند و تمایل به کار کردن ندارند. صبحگاه گلوی آنان مانند چرم خشک است و احساس گلودرد دارند که با خوردن صبحانه و چای داغ گلویشان باز می شود و احساس سلامت بیشتری می کنند. در طول روز چون در حال نشسته یا ایستاده هستیم، ترشحات پشت حلق بیشتر می شود و این ترشحات را می بلعید، در حالی که در شب و حالت خوابیده، این عمل غیر ارادی بلع، باز هم هست، ولی مقدار آن کمتر است و ترشحات بیشتری در ناحیه پشت حلق باقی می ماند و مخاط لطیف این منطقه را تحریک می کند و صبحگاه که از خواب بیدار می شویم، احساس بد، خشکی و درد را داریم.
سینوزیت مزمن در دراز مدت کارایی بیمار را کم می کند و این مزمن بودن علایم و سردردهای گاهگاهی در هنگام شعله ور شدن سینوزیت مزمن سبب افسردگی می شود.

عامل ایجاد کننده سینوزیت چیست؟

سینوزیت توسط باکتری، ویروس و قارچها ایجاد می شود.
ویروسها ابتدا یک «رینیت» ایجاد می کنند و این «رینیت» بتدریج به سینوزیت تبدیل می شود. علایم اولیه رینیت مانند سرماخوردگی است. ترشح از بینی، تب مختصر و کسالت که بعد از درگیری سینوسها علایم شدید می شود.
انوع باکتریال هم توسط هموفیلوس استرپتوکوک پنومونیه ایجاد می شود. معمولاً مردم به آن سینوزیت می گویند. در این نوع پزشک آنتی بیوتیک می دهد که دو تا سه هفته ادامه دارد و یا حداقل 10 روز یا یک هفته بعد از پایان علایم سینوزیت می باشد. اینها درمان ناقصی است که حمله نوع حاد به مزمن و یا تحت حاد تبدیل می شود.
سینوزیت در واقع یک نوع آبسه است. همان طور که در آبسه های دیگر شما تیغ جراحی می زنید و «درناژ» را برقرار می کنید، در سینوزیت هم باید همین کار را بکنید.
این کار با تخلیه سینوس توسط «ضد احتقان»ها و «ضد التهاب»ها انجام می شود. همراه با آنتی بیوتیک باید «آنتی آلرژیک» و «پسودوافدرین» و یا «ضد التهاب» داده شود.
سینوزیت های قارچی هم در افراد متفاوتی دیده می شود؛ مثلاً در افرادی که بیماری ضعف سیستم ایمنی دارند که بسیار خطرناک است و یا افراد دیابتی. این سینوزیت علایم گمراه کننده ای دارد و سی تی اسکن منطقه مبتلا با تخریب زیادی همراه است، ولی به خوبی به درمان جواب می دهد.

چه چیزی بیماری حاد را به مزمن تبدیل می کند آیا الزاماً هر سینوزیت حاد به مزمن تبدیل می شود؟

نه، اگر بیمار زمینه مربوطه را داشته باشد، مانند آلرژی، انحراف بینی، درمان ناقص سینوزیت. زیرا گاهی مواقع به علت تشخیص غلط سینوزیت با فرض سرماخوردگی درمان می شود.

چه عوامل محیطی سبب تشدید علایم بالینی در یک بیمار مبتلا به سینوزیت می شود؟

عواملی که علایم بالینی را در سینوزیت تشدید می کند می توان به: انحراف بینی، آلرژی یا زندگی در محیط پرآلرژی، سرماخوردگی مکرر، شنا کردن و یا شیرجه زدن و زیر آب رفتن که آب با فشار به مدخل سینوسها می رود و نیز ترش کردن که در ایجاد سینوزیت مزمن تأثیر دارند، اشاره کرد.

آیا درمان سینوزیت یک درمان طبی است یا به جراحی نیاز دارد؟

سینوس ها با مدخلهایی به داخل بینی راه پیدا می کنند و برخلاف بینی که «فلور باکتری» طبیعی دارد، سینوس ها استریل هستند. وقتی که در سینوزیت، مدخل سینوس تنگ و باریک می شود، هوا درون آن حبس می گردد. این هوا توسط جدار عروق جذب می شود و باعث فشار منفی و میزان کمی اکسیژن می شود. این میزان کم اکسیژن و تجمع ترشحات، محیط مناسبی برای رشد باکتری هاست؛ زیرا ترشحات سینوس غلیظ و عفونی می شوند و این سیکل معیوب دهانه سینوس را بیشتر می بندد. طبیعی است که باید این سیکل معیوب را در جایی از بین برد؛ مانند دادن آنتی بیوتیک ها، ضد احتقان، آنتی هسیتامینیک ها و مایعات فراوان و یا اینکه بینی را مرتب شست. این اعمال سبب کم شدن چرک و رقیق شدن ترشحات عفونی و کمک به «درناژ» بهتر است، اما توجه شود که استفاده از قطره های بینی؛ مانند «فنیل افرین» و «پسودوافدرین» فقط برای مدت کوتاه مؤثر است؛ زیرا در غیر این صورت بینی عادت می کند و عارضه «رینیت» ایجاد می شود.
با وجود این درمانها، گاهی هم از روش جراحی استفاده می شود. در جراحی ابتدا عامل زمینه ای؛ یعنی انحراف بینی را برطرف می کنیم.
در قدیم سینوس را می تراشیدند و آن را از چربی شکم پر می کردند و این کار امروزه منسوخ شده و از روش جدید آندوسکوپی استفاده می شود که همان جراحی عملکردی بینی با آندوسکوپ است و اساس آن بر این است که چون حرکت مژکها به طرف مدخل سینوس است باید مدخل سینوس را که بر اثر روند التهاب یا انحراف تنگ شده است، با آندوسکوپ باز کرد و روشهای جدیدتر هم آندوسکوپی سینوس است که در بینی و سینوس تنها روش متداول و مؤثر است و با این کار پاتولوژی و مدخل رقیق پاتولوژی را تمیز می کنند و انسداد را برطرف می نمایند و با حداقل برداشت بافت، عملکرد طبیعی سینوس را به آن بازمی گردانند. نکته دیگر مشکل عمده در سینوزیت مزمن و سینوس های «استوئید» است که در طرفین بینی و زیر مغز قرار گرفته و یکی از محل های شایع تجمع عفونت می باشد. این سلولهای کوچک از یک طرف با «لامینا پاپیلاسه» یا ورقهای کاغذی شکل جدا می شود و در بالا هم توسط «لامینا فیبروزا» و یا ورقه سوراخ دار از مغز جدا می شده و معمولاً جراح ها تمایل به کار کردن در اطراف آنها را ندارند، زیرا خطر مننژیت و کوری و مرگ را برای بیمار در پی دارد. امروزه با روش آندوسکوپیک خیلی راحت، میزان عوارض و عود سینوزیت کم می شود.

تشخیص افتراقی سینوزیت با کدام بیماری است؟

بخشی از تفکر غلط مردم به پزشکان هم منتقل شده است و سینوزیت را با سردرد می شناسند و هر کس که سردرد دارد، می گویند که به چشم پزشک مراجعه کن و یا سینوزیت را پیگیری کن. در حالی که مهمترین علت سردرد، سردرد ناشی از استرس، سردرد با منشأ عروقی؛ یعنی میگرن است.
این دو سردرد 80 درصد سردردها را ناشی می شود و هر سردردی سینوزیت نیست.
ترشحات چرکی می تواند به دلیل گلودرد و یا آنژین باشد. در سنین بالا ترشح می تواند علایم «آدنوکارسینوم» و «SCC» باشد.

روش تشخیص سینوزیت چیست؟

در ابتدا شرح حال کامل بیمار گرفته می شود و یا بیمار معاینه می گردد، به ویژه با آندوسکوپ بینی و یا رادیولوژی. امروزه از روش مناسب سی تی اسکن بیشتر استفاده می شود.

برای اینکه به سینوزیت مبتلا نشویم، چه باید بکنیم؟

دقیقاً نمی شود گفت چه باید کرد؛ زیرا در ایجاد سینوزیت، آناتومی بینی شخص مهم است؛ مثلاً 90 درصد افراد، انحراف بینی دارند، ولی فقط کسانی که مراعات شرایط محیطی را نمی کنند، به سینوزیت مبتلا می شوند. افراد باید از سرماخوردگی مکرر و شیرجه زدن در آب سرد، خودداری کنند. تغذیه مناسب، مصرف مایعات فراوان و شستشوی بینی هم مؤثر است و نکته آخری که باید به آن اشاره کنم طرز تفکر قدیمی درمان سینوزیت است که می گفتند بی فایده است و یا جراحی خطرناک است که این تفکر غلط باید امروزه از اذهان پاک شود.