از بیماران روانی انگ زدایی کنیم

بر اساس آمار بین‌المللی در هر جامعه‌ای 25 درصد از مردم دچار ابتلا به انواع اختلالات روانی هستند. این 25 درصد به معنی آن نیست که فقط شامل بیماریهای حاد شود بلکه انواع اختلالات روانپزشکی از جمله وسواس، اضطراب و ... را هم شامل می‌شود. اما مساله اینجاست که تنها حدود 10 درصد از این افراد برای درمان مراجعه می‌کنند و بقیه به دلایل مختلفی که وجود دارد از مراجعه به متخصص و اقدام برای درمان سر باز می‌زنند.

به عنوان مثال خانواده ها اضطراب جوانان و نوجوانان را جدی نگرفته و تصور می کنند مساله حادی نیست که احتیاج به درمان داشته باشد یا هنگامی که برای درمان کودکانشان مراجعه می کنند در برابر اقدامات درمانی و دارویی واکنش نشان داده و مقاومت می‌کنند. نمونه دیگر کسانی هستند که عصبی و افسرده هستند و می‌پندارند این حالات روحی‌شان طبیعی است به طوری که گاهی مشاهده می شود افراد پس از مرگ یکی از عزیزانشان تا ماه های زیادی دچار غصه و اندوه هستند و این گریه کردنها و بازنگشتن به زندگی عادی را به عنوان یک اختلال و بیماری قلمداد نمی‌کنند و آن را طبیعی میشمرند. 

این عدم مراجعه به روان شناس و روانپزشک سبب می شود اختلالات فردی و جمعی ایجاد شود به عنوان مثال در مورد افراد بزرگسال و شاغل به کارایی کمتر منجر می شود که عواقب اقتصادی و روان شناختی دارد و یا در روند طبیعی خانواده اشکالاتی به وجود می آورد. این افراد که با مشکلات روانی دست و پنجه نرم میکنند طبیعتا نمیتوانند والدین خوبی باشند و در تربیت فرزندان مشکلاتی ایجاد می شود و دامنه این پیامدهای روانشناختی به جامعه نفوذ میکند به طوری که فرزندان طلاق، فرزندان فراری از خانواده، ترک تحصیل دانش آموزان و در نتیجه بسیاری از مشکلات دیگر را در پی خواهد داشت.

اما دلایلی که باعث میشود افراد گاهی حتی با وجود شناسایی چنین مشکلاتی برای درمان اقدام نکنند چیست؟ این دلایل شامل مسائل گوناگون از قبیل هزینه های بالا، ترسیدن از انگ اجتماعی و باورهای غلط میشود که میتوان گفت وحشت از برچسب خوردن توسط اطرافیان مهمترین نقش را در این رابطه ایفا میکند.

عموما این باور غلط نسبت به داروهای روانپزشکی وجود دارد که تصور میشود اعتیادآور است و از خوردن آنها اجتناب میکنند. این در حالی است که تمام اختلالات هم به درمان دارویی و هم روان درمانی احتیاج دارند چرا که فعل و انفعالاتی در مغز ایجاد شده و نیاز است با دارو درمان شود. لازم است زمینه سازیهای فرهنگی و آگاه سازی صورت بگیرد مبنی بر این که کسی که شروع به استفاده از این داروها میکند نباید تا آخر عمر از این داروها استفاده کند و این تصور اصلا درست نیست.

در رابطه با مساله هزینه ها نیز باید مد نظر داشت که یکی از دلایل مهم عدم مراجعه، همین دلیل است. بیمه ها در بسیاری از موارد زیر بار این هزینه ها نمیروند و فقط در موارد بیماریهای حاد و این که پزشک به اورژانسی بودن مساله اشاره کند حاضر به پرداخت هزینه هستند. اما این را باید در نظر داشت که حتی با وجود گران بودن هزینه درمان، هزینه عدم درمان به مراتب بالاتر است. وقتی بیماری یک فرد در مراحل پایینتر به سادگی قابل درمان است و درمان نمیشود، پیچیده تر شده و کار به موارد اورژانسی میرسد.

وزارت بهداشت به عنوان متولی این قضیه باید با تخصیص اعتبارات بیشتر مانع از افزایش این بیماریها بشود. هم اکنون تختهای روانپزشکی بسیار کم است، تعداد بیمارستانهای روانپزشکی انگشت شمار است که نیاز به همت مسوولین دارد. از طرف دیگر باید برای انگ زدایی از بیماریها و بیماران روانی اقدام کرد تا مردم با خیال راحت تری به مطبهای روانشناسی و روانپزشکی مراجعه کنند. این مساله نیاز به کارهای فرهنگی و آموزشی دارد؛ باید مهارتهای زندگی را به افراد جامعه بیاموزیم، باید به آنها درباره اختلالات و بیماریهای مختلف آموزش بدهیم و نقش رسانه ها در این زمینه بسیار پررنگ و تاثیرگذار است.

دبیر انجمن روانپزشکان ایران-خبرانلاین