چروک‌هایی که به هر قیمت صاف می‌شود

جراحی زیبایی که بسیاری از پزشکان از آن به عنوان هنر و دانش یاد می‌کنند، با پیشرفت‌های زیادی که در سال‌های اخیر داشته است، قدرت درمان دقیق‌تر و بهتر علائم پیری را به پزشکان داده است. چین و چروک‌های پوست که از سن 25 سالگی شروع می‌شود با افزایش سن به علت عوامل محیطی مانند آفتاب، گرد و غبار، بیماری‌ها و عوامل ژنتیکی تشدید می‌شود. چروک‌های پوست صورت معمولاً در دو نوع دینامیک و استاتیک دسته‌بندی می‌شوند.

چروک‌های دینامیک با حرکت مکرر عضلات صورت در طول سالها ایجاد می‌شود و چروک‌های استاتیک که در اثر کاهش کشسانی پوست به وجود می‌آید. از آنجا که گرایش انسانها همواره به زیبایی است، پزشکان هم به فکر راه‌حلی برای درمان چروک‌هایی بودند که علاوه بر این که نشانه پیری بود نقش مهمی هم در کاهش زیبایی افراد داشت. براین اساس سالها در درمان چروک‌های استاتیک پوست از شیوه درمانی لیفتینگ صورت و ابرو استفاده می‌شد که البته نقشی در درمان چروک‌های دینامیک نداشت. در سال 1987، محققان علوم پزشکی هنگام درمان یک بیمار به علت سفتی عضلات پلک با توکسین بوتولینیوم متوجه صاف شدن اخم ابروی او هم شدند. آنها با پیگیری مشاهدات خود در سال 1992 نخستین گزارش درباره استفاده از این توکسین در زیبایی و به منظور درمان خطوط اخم ابرو را منتشر کردند. تزریق توکسین بوتولینیوم یا آنچه در بین همه با نام بوتاکس مشهور است، روشی سریع و نسبتاً غیرتهاجمی برای درمان خطوط بیش فعال صورت بوده که تغییر قابل توجهی درخصوصیات زیبایی‌شناختی صورت ایجاد می‌کند و در مدت زمان خیلی کم بهبودی مورد رضایت بیمار را ایجاد می‌کند. این روزها رضایت بیش از حد بیماران از انجام این درمان زیبایی و به گفته پزشکان عوارض جانبی خفیف آن موجب استقبال گسترده افراد از این روش شده است و مسلماً کشور ما هم از این مهم مستثنی نیست. پزشکان همواره اذعان می‌کنند که عوارض جانبی و آثار ناخواسته این شیوه درمانی، بیشتر به تکنیک تزریق و میزان مهارت و آشنایی پزشک با آناتومی عضلات صورت بستگی دارد، اما دراین میان شاهدیم که اکنون بیشتر افراد حتی بدون ذره‌ای مهارت اقدام به تزریق بوتاکس می‌کنند. نمونه بارز آن را می‌توان در آرایشگاه‌هایی دید که صاحبان آن خارج از حیطه وظایفی که برای آنها تعریف شده است، بدون حضور افراد متخصص، اقدام به مداخله در این امر درمانی می‌کنند و ثمره آن چیزی جز امراض پوستی و عفونی برای افرادی نیست که با اطمینان به این آرایشگران، زیبایی خود را به راحتی فدا می‌کنند.
 
دکتر حمیدرضا حلاج مفرد، فوق‌تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی در گفت‌وگو با خبرنگار «ایران» درباره علل پیری پوست، با بیان این که نور آفتاب موجب تغییرات زیادی در پوست می‌شود، می‌گوید: نور آفتاب موجب قرارگیری غیرطبیعی رشته‌های الاستیک پوست، کاهش تعداد فیبرهای کلاژن پوست و در نتیجه ایجاد چین‌های ظریف، شلی و بدخیمی پوست می‌شود. 

وی می‌افزاید: همچنین با افزایش سن لایه دوم پوست نازک شده و عروق خونی آن کاهش می‌یابد. به علاوه حرکات عضلات صورت و نیروی جاذبه موجب ایجاد چین و چروک در پوست خواهدشد که البته چین و چروکی که به واسطه نیروی جاذبه در صورت پدید می‌آید به علت نزول چربی عمیق‌تر است. وی درباره تزریق بوتاکس برای از بین بردن چین و چروک‌های صورت می‌گوید: بوتاکس نام تجاری قوی‌ترین سم دنیا با عنوان بوتولینیوم است که از یک نوع باکتری به دست می‌آید. این سم در سال 2002 از سوی سازمان غذا و داروی امریکا به منظور درمان چین و چروک‌های متوسط تا شدید بین دو ابرو در افراد 18 تا 65 سال تأیید شد و لذا داشتن انتظارات جادویی از آن غیرعاقلانه است. 

دکتر محمد گلشنی، دبیر انجمن پوست، مو و زیبایی ایران هم درباره علت گرایش روزافزون مردم به تزریق بوتاکس برای از بین بردن چین و چروک‌های پوست می‌گوید: این مسئله کاملاً با فرهنگ ایرانیان که بسیار طالب زیبایی هستند، مرتبط است. مردم ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و متوسط دنیا توجه بیشتری به حفظ زیبایی و جوان شدن دارند. 

وی درباره عملکرد سم بوتاکس در از بین بردن چین و چروک‌های صورت توضیح می‌دهد: معمولاً افرادی که اخم می‌کنند یا ابروهای خود را بالا می‌دهند و در کل با حرکات صورت خود حرف می‌زنند، در سنین 14 یا 18سالگی با چروک‌های روی صورت خود که حاصل انقباض‌های عضلات ناحیه موردنظر است، مواجه می‌شوند و برای از بین بردن آنها به تزریق بوتاکس روی می‌آورند. عملکرد سم بوتولینیوم عضلات صورت را بین سه تا 6 ماه فلج کرده و در نتیجه با فلج شدن عضلات نواحی‌ای از صورت که سم به آن تزریق شده، خطوط ناحیه پیشانی، کنار چشم‌ها و ابرو از بین می‌رود. 

دکتر حلاج مفرد هم با بیان این که تزریق بوتاکس به داخل عضلات ارادی موجب فلج شدن 2 تا 6 ماهه آنها می‌شود، می‌گوید: باتوجه به این که از علل مهم چین و چروک صورت بویژه بین دو ابرو، اطراف چشم و پیشانی، انقباض عضلات این نواحی صورت است، فلج عضلات نقش مهمی در بهبود چین و چروک آنها دارد، به علاوه برای باقی ماندن اثر بوتاکس معمولاً باید تزریق‌ها 2 تا سه ماه پس از تزریق اولیه، دوباره تکرار شود.
وی با اشاره به تصورات نادرستی که از بوتاکس بین مردم رایج شده است، می‌گوید: عده‌ای تصور می‌کنند اصلاح خطوط خنده با بوتاکس میسر است در حالی که این امر نیاز به جراحی و کشیدن پوست صورت دارد به علاوه اصلاح چین‌های ریز روی لب بالا هم که بیشتر به علت کشیدن سیگار پدید می‌آید با تزریق بوتاکس ممکن است. بسیاری از افراد بویژه زنان درخواست بالا کشیدن ابروها با تزریق بوتاکس را دارند، در حالی که این مهم فقط تا 4 میلیمتر کناره خارجی ابرو را می‌تواند بالا ببرد و در کسانی که مبتلا به افتادگی ابرو هستند، جراحی برای کشیدن ابرو به محل خود، جوابگو است و در اصل تزریق بوتاکس یا تراشیدن و تاتو ابرو به هیچ‌وجه کار درستی نیست. اگرچه استفاده از سم بوتولینیوم برای از بین بردن چین و چروک‌های صورت تأیید شده است، اما آنچه کمتر به آن توجه می‌شود، حساسیت در نحوه تزریق این سم در محل‌های خاص خود و آن‌هم فقط به وسیله متخصصان این امر است، در حالی که اکنون شاهدیم تزریق بوتاکس از سوی غیرمتخصصان رواج زیادی یافته است و اوج آن را در آرایشگاه‌های زنانه شاهدیم. 

دکتر حلاج مفرد دراین باره توضیح می‌دهد: ماده مؤثره همه انواع تجاری بوتاکس همان سم بوتولینیوم است که تفاوت‌هایی در درجه خلوص و پروتئین‌هایی که به صورت ناخالصی در دارو وجود دارد، مشاهده می‌شود و می‌تواند بالقوه خطرناک باشد. بویژه در انواع بوتاکس‌های چینی که ممکن است غیرقانونی وارد و تزریق شود، این امر بیشتر دیده می‌شود. لذا توصیه اکید این است که بوتاکس از مراکز معتبر تهیه و از سوی پزشک متخصص تزریق شود. 

وی تأکید می‌کند: انتظارات غیرواقعی از بوتاکس محکوم به شکست است و در مجموع فقط بیمار و پزشک هستند که می‌توانند تصمیم صحیح و مناسبی برای چنین اقداماتی بگیرند. 

دکتر گلشنی، دبیر انجمن متخصصان پوست، مو و زیبایی ایران هم با تأکید بر این که تزریق بوتاکس فقط باید از سوی متخصصی که آناتومی نواحی صورت را می‌‌داند، انجام شود، می‌گوید: شایع‌ترین عوارض تزریق نادرست بوتاکس، افتادگی پلک است . به عبارتی اگر ماده در جای صحیح خود روی پیشانی تزریق نشود، پلک بالا با عارضه افتادگی مواجه می‌شود، البته از آنجا که اثر بوتاکس موقت است، لذا عارضه آن هم موقت بوده و پس از مدتی از بین می‌رود. به گفته وی همانند سایر امور مرتبط با زیبایی، در این مورد هم بقیه متخصصان و حتی غیرمتخصصان ، به خود اجازه دخالت می‌دهند. توصیه ما این است که اعمالی که روی پوست صورت می‌گیرد، بویژه لیزرها، حتماً به وسیله متخصص پوست انجام شود، چرا که لیزرها عوارض طولانی‌تری دارند ضمن این که سم‌های بوتاکس چینی در دنیا فراوان بوده و غیرمتخصصان به میزان زیادی از آنها استفاده می‌کنند. 

مهندس سیدرضا غلامی، معاون مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان هم در این باره می‌گوید: بازرسان بهداشت محیط همواره بر عملکرد آرایشگاه‌ها البته در زمینه رعایت بهداشت فردی، محل، ابزار و تجهیزات نظارت دارند، اما نظارت بر انجام اعمال شبه درمانی از سوی متصدیان این اماکن برعهده بخش نظارت بر درمان است و بازرسان ما همواره با مشاهده تخلفات مراتب را به همکاران این بخش اطلاع می‌دهند.
وی می‌افزاید: گندزدایی‌نکردن صحیح آرایشگاه‌ها احتمال انتقال بیماری‌های عفونی را در این مراکز افزایش می‌دهد و از آنجا که به‌تازگی این مراکز در امور شبه‌درمانی هم دخالت می‌کنند، ریسک خطرات بیشتر می‌شود. وی با بیان این که در استان‌های مختلف مسائل اولیه بهداشتی در 60 تا 70 درصد آرایشگاه‌ها رعایت می‌شود، اظهار می‌کند: متأسفانه انجام اقدامات اصولی کافی در زمینه گندزدایی تجهیزات در کمتر از 50درصد آرایشگاه‌ها رعایت می‌شود، چرا که هنوز بسیاری از این مراکز به چراغ‌های الکلی خود اکتفا می‌کنند. 

غلامی تأکید می‌کند: هماهنگی‌هایی با شورای اصناف و وزارت بازرگانی انجام شده‌است تا کاهش 5درصدی در رفتارهای پرخطر بویژه گندزدایی تجهیزات آرایشگاه‌‌ها بویژه آرایشگاه‌های زنانه لحاظ شود به این منظور تجهیز آرایشگاه‌ها به اتوکلاو برای ضدعفونی وسایل هم جزو برنامه‌ها است.