اعتیاد و دانشگاه

برداشت اول) ستاد مبارزه با مواد مخدر: بیش از یک میلیون و دویست هزار معتاد در کشور وجود دارد.

برداشت دوم) مسئولان دانشگاهها: اعتیاد در دانشگاهها جدی و رو به افزایش است.

برداشت سوم) دکتر حسن رفیعی، روانشناس و استاد دانشگاه: تشکلهای دانشجویی نقش بسزایی در کاهش آمار اعتیاد در دانشگاهها دارند.

اعتیاد به مواد مخدر از معضلات بنیادی و انحرافات خاص عصر مدرن است که در جامعه ما به دلایل مختلف به یکی از انحرافات اثرگذار و بحران زا مبدل شده است.

اعتیاد در بین دانشجویان از مسائلی است که غفلت جامعه شناسان و محققان اجتماعی از آن میتواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.

در این سلسله مصاحبه ها سعی میشود ضمن بررسی چیستی و چرایی اعتیاد در دانشگاهها از نظرات و عقاید کارشناسان و مسئولان امر در این زمینه استفاده شود.

دکتر حسن رفیعی، روانشناس و استاد دانشگاه در این زمینه در گفتوگو با «شبکه خبر دانشجو» با اعلام این مطلب که نقش تشکلهای دانشجویی در کاهش آسیب های اعتیاد در دانشگاه غیرقابل انکار است، افزود: یکی از دورههای پرخطر در مورد اعتیاد دورههای گذر است که وقتی شخص از مدرسه به محیط دانشگاه وار میشود عوامل مختلف در دانشگاهها باعث کشیده شدن فرد به طرف اعتیاد و مواد مخدر میشود.

این استاد دانشگاه با اشاره به این مطلب که مشارکت دانشجویان در دانشگاهها و آگاه سازی آنها توسط ارگانها و دستگاههای مسئول میتواند نقش مهمی در کاهش آمار دانشجویان معتاد داشته باشد، افزود: یک پای ثابت برای مبارزه با این بلای خانمان سوز در دانشگاهها، تشکلهای دانشجوی هستند که با تعاملات خود با وزارت علوم، نیروی انتظامی، ستاد مبارزه با مواد مخدر و ... میتوانند در زمینه های مختلف فرهنگی و اجتماعی، فعالیت اثربخش داشته باشند.

● دانشگاه و بهزیستی:

رفیعی در ادامه اظهار داشت: سازمان بهزیستی به دلیل سابقه طولانی در امر پیشگیری و برنامههای مدون که در این زمینه انجام داده است می تواند نقش مهمی در برقراری ارتباط با دانشگاهها و برگزاری همایشهای مختلف انجام دهد.

همچنین این استاد دانشگاه با اعلام این مطلب که آمار دقیقی از دانشجویان معتاد در کشور وجود ندارد، گفت: آمار معتادان در کشور که توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام شده است، دقیق و به طبق پژوهشهای انجام شده در سالهای اخیر است و این آمار قله اعتیاد را نشان میدهد و از اعلام آمار غیر واقعی و نادرست جلوگیری میکند.

● برای جلوگیری از گسترش فاجعه اعتیاد، دانشجو را درک کنیم

در گذشته استعمال مواد مخدر تنها مختص به افراد بالای ۵۰ سال بود، اما طی دو دهه گذشته سن اعتیاد به ۲۰ سالگی رسیده و امروز سن گرایش به مواد مخدر و استعمال آن به دوره نوجوانی رسیده است.

گسترش استفاده از مواد مخدر در جامعه و به تبع آن معتاد شدن عده زیادی از افراد جامعه، بویژه جوانان و نوجوانان، امروز به صورت یکی از معضلات تقریباً غیرقابل حل در ایران در آمده است.

اما در حال حاضر مسئولان با مسئله جدیدی روبرو شده اند که همان راهیابی مواد مخدر سنتی و شیمیایی به دانشگاهها، خصوصاً در بین دانشجویان ورودی جدید است.

اکنون این سوال پیش میآید که به راستی راه مقابله با این بلای خانمان سوز چیست؟ و کدام ارگان و سازمانی باید اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد؟

محمدرضا محمدپور، کارشناس روانشناسی و استاد دانشگاه در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی «شبکه خبر دانشجو»، با اعلام اینکه فاجعه اصلی وقتی اتفاق میافتد که ما دانشجویان را درک نکنیم، اظهار داشت: اقداماتی که امروزه توسط بخشهای مختلف در دانشگاهها انجام میشود به نوعی اطلاع رسانی ضعیف است که فقط مسئولان امر برای رفع تکلیف انجام میدهند.

وی با بیان اینکه پخش بروشورها و کتابچههای اطلاع رسانی دیگر جایگاهی ندارد، تصریح کرد: باید نگاه مسئولان به معضل اعتیاد در دانشگاهها به صورت همه جانبه و فراگیر و یک نگاه عمیق و کارگشا باشد.

محمدپور در ادامه گفت: تدوین یک کتاب درسی مشخص و قرار دادن یک یا چند واحد در دروس دانشگاهی میتواند نقش بسزایی در بالا بردن اطلاعات عمومی دانشجویان و درک واقعی آنها از مسئله اعتیاد داشته باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در دانشگاههای ما به بحث معارف و اصول دینی بسیار پرداخته میشود، خاطرنشان کرد: مباحث دینی در جایگاه ویژه ای قرار دارند، اما با کمی برنامه ریزی میتوان در کنار آنها، دروسی را جهت آگاه سازی دانشجویان با مسئله اعتیاد ارائه داد.

● شرط ورود به دانشگاه

محمدپور در ادامه با اشاره به موقعیت ویژه دانشگاه در کشور گفت: میتوان از امروز برای حضور دانشجویان معتاد در دانشگاهها شرطهای ویژه ای گذاشت؛ به این صورت که از ورود دانشجوی معتاد تا زمان ترک کامل اعتیاد جلوگیری به عمل آورد.

این کارشناس روانشناسی با بیان اینکه هر روز پدیده تازه ای در دنیای بزرگ مواد مخدر به وجود میآید، گفت: اگر مسئولان امر در وزارت علوم، ستاد مبارزه با مواد مخدر و ... از امروز به فکر نباشند باید منتظر عواقب ناگواری در این زمینه باشیم.

● ‏برخورد مناسب با دانشجوی معتاد وظیفه همه مسئولان است

برداشت اول) جوانان و بحران هویت‏

به عقیده بسیاری از کارشناسان در جامعه امروز ایران، جوانان دچار نوعی بحران هویت ‏هستند که این مسئله موجب بحران در ساختار روانی و برهم خوردن آرامش انسان ‏می شود و جوانان را به سمت اعتیاد سوق می دهد. ‏

برداشت دوم) کوهی از مشکلات‏

جوانان امروز جامعه ما علاوه بر مشکلات طبیعی دوران جوانی با مشکل تغییر هویت ‏قدیمی به هویت جدید و هجمههای فرهنگی جامعه روبرو هستند و این مشکلات را ‏دو چندان کرده است. ‏

برداشت سوم) جوانان و روی آوردن به اعتیاد

طبق آخرین آمار ستاد مبارزه با مواد ‏مخدر بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار معتاد در کشور وجود دارد که در این بین، تعداد ‏زیادی را جوانان تشکیل می دهند و از میان آنها تعدادی نیز در دانشگاهها مشغول به ‏تحصیل هستند. ‏

دکتر مهدی قراچه داغی، استاد دانشگاه و روانشناس در گفت و گو با خبرنگار اجنماعی «شبکه ‏خبردانشجو»، در مورد معضل اعتیاد در دانشگاهها می گوید: بالا رفتن آمار معتادان در ‏دانشگاهها برای جامعه ما پدیده خوشایندی نمی تواند باشد، بنابراین باید با این قضیه ‏برخورد جدی و همه جانبه صورت گیرد. ‏

این استاد دانشگاه با اعلام اینکه ضرورت تدوین یک کتاب درسی در مورد مواد ‏مخدر در دانشگاه به مراتب بیشتر از کتاب های دیگر است، می افزاید: ارائه آموزشهای سریع و مستقیم و برگزاری همایشها و سمینارهای علمی مخصوص دانشجویان می ‏تواند نقش بسزایی در کاهش آمار اعتیاد داشته باشد. ‏

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر شیوه برخورد با دانشجویان معتاد ‏گفت: برخورد نامناسب با دانشجوی معتاد می تواند زمینه فراگیرتر شدن این معضل را ‏فراهم کند و برخورد مناسب وظیفه همه مسئولان امر است. ‏

این استاد روانشناسی در ادامه با اشاره به اینکه می توان برای دانشجوی ‏معتاد یک زمان مشخص ترک تعیین کرد، افزود: می توان در دانشگاهها یک واحد ‏روانشناسی برای این افراد قرار داد تا با مراجعه به این دفاتر مشکلات خود را مطرح ‏کنند. ‏

● تازه واردها در خطرند!‏

قراچه داغی با اعلام اینکه دانشجویان ورودی جدید بیشتر در معرض این تهدید ‏هستند، گفت: این دسته از افراد به خاطر تغییرات ناگهانی که با آن مواجه می شوند ‏و از محیط کوچک دبیرستان به محیط بزرگترین و اجتماعی تری همانند دانشگاه وارد ‏می شوند بیشتر در معرض این بلای خانمانسوز قرار دارند. ‏

وی در ادامه گفت: قبل از هر اقدامی، برگزاری یک دوره کلاس اولیه برای ‏آشنایی این دسته از دانشجویان با خطرات مواد مخدر می تواند نقش بسزایی در ‏آشنایی این افراد با معضل اعتیاد و نقش دانشگاه در برقراری ارتباط آنها با جامعه ‏داشته باشند. ‏

● صدا و سیما وارد قضیه شود

نقش مهم و غیرقابل اجتناب صدا و سیما در رفع معضل اعتیاد در دانشگاهها می تواند در ‏حل این مشکل کمک و همراه جامعه باشد. ‏

دکتر مهدی قراچه داغی با اعلام این مطلب می افزاید: صدا و سیما و رسانههای جمعی با رویکرد جامعه محوری خود، بخصوص در بحث دانشگاهها می توانند از وقوع ‏حوادث ناگوار جلوگیری به عمل آورند.