روشهای پیشگیری از اعتیاد

فعالیتهای پیشگیری متمرکز بر آموزش و آگاه سازی والدین

کودکان بیش از همه از والدین خود تاثیر میپذیرند. آگاه سازی والدین یکی از مهم ترین بخشهای موثر در هر برنامهٔ پیشگیری از اعتیاد میباشد. برخلاف نوجوانان که معمولاً شیوع مصرف را بیش از حد واقعی آن فرض میکنند، مطالعات مختلف نشان دادهاند که همواره والدین میزان شیوع سوء مصرف مواد را کمتر از میزان و اقعی آن تخمین میزنند و درنتیجه خطر آن را نیز احساس نمیکنند و اغلب باور ندارند که این مشکل برای فرزندان آنها نیز ممکن است پیش بیاید.

درابتدا والدین باید از خطر اعتیاد آگاه شده و در مورد پیشگیری از آن احساس مسئولیت نمایند.

این آگاه سازی میبایست به طور مکرر از راههای مختلف مانند خواندن کتاب، جزوه،روزنامه،شرکت در جلسات مشاوره،سمینار، پیوستن به تشکیلات والدین انجام شود. آگاه سازی والدین شامل ابعاد مختلف میباشد که به آنها اشاره میشود:

الف) آموزش اطلاعات لازم در مورد مواد

ب) افزایش مهارت لازم برای ساختن پیوندهای قوی خانوادگی

ـ برقراری ارتباط صمیمانه با کودکان

ـ بالابردن اعتماد به نفس

ـ ایجاد سیستم ارزشی قوی

پ) وضع مقررات واضح درخانواده

ت) آموزش الگوی خوب بودن

ث) تشویق فعالیتهای سالم و خلاق

ج) ترغیب تشکیلات و الدین

● اجرای فعالیتهای پیشگیری از طریق مدرسه ومعلمان

ساختار مدرسه دربرنامههای وسیع پیشگیری سهم به سزائی دارد. هزینهٔ ملاحظاتی که از طریق مدرسه صورت میگیرند نسبتاً کمتر است. همراهی مدرسه در برنامههای جامع اجتماعی موجب میشود تا پیامها، ارزشها و نگرشهای واحدی به نوجوانان منتقل شود.

هنگامی که از ساختار مدرسه درعملیات پیشگیری استفاده میشود، نمیتوان تنها افرادی را که بیشتر درمعرض خطر هستند (مانند کسانی که دارای صفات شخصیتی مستعد کننده میباشند) تحت پوشش قرار داد، زیرا این خطر وجود دارد که به آنان مارک «داشتن پتانسیل اعتیاد» زده شده و این پیام به فرد داده شود که «در آینده معتاد خواهی شد.»

الف) دخالت دادن والدین به روشهای زیر:

▪ برگزاری جلساتی برای آگاه کردن والدین از خطر مواد و دادن آموزشهای لازم

▪ دادن جزوهها یابروشورهای آموزشی به والدین

▪ ترغیب والدین به شرکت در تشکیلات والدین از طریق انجمن اولیاء و مربیان برای ایفای نقشهای فعال تر

ب) برگزاری دورههای آموزشی یا روشهای تغییر نگرش دانش آموزان

پ) وضع مقررات واضح دررابطه با مواد

ت) ایجاد امکانات مشاوره ودرمان

ث) آگاه سازی معلمان

ج) اصلاح روش تدریس و برخورد بادانش آموزان

چ) آموزش مهارتهای ارجاع دادن

ح) استفاده از معلمان برای آموزش اطلاعات

● فعالیتهای پیشگیری با استفاده از رسانهها

رسانهها در شکل دادن و تقویت هنجارهای اجتماعی بسیار اهمیت دارند. از این میان،رادیو و تلویزیون نفوذ بیشتری دارند ولی نقش روزنامهها و مجلات، پوسترها و آگهیهای تبلیغاتی را در ایجاد نگرشها و ارزشها نباید نادیده گرفت. برنامههای پیشگیری که از ساختار رسانهها استفاده میکنند، هنگامی موفقیت بیشتری خواهند داشت که با استراتژیهای دیگر همراه شوند، زیرا مطالعاتی که بر تاثیر رسانهها شده، نشان داده اند که اگرچه رسانهها موجب افزایش آگاهی جمعیت هدف میشوند، اما به تنهائی نمیتوانند تغییر محسوسی در رفتار آنان ایجاد نمایند.

▪ روشهائی که در رسانههای مد نظر قرار میگیرند عبارتند از:

الف) ارتباط با نویسندگان و کارگردانان

ب) استفاده از چهرههای محبوب در رسانهها

پ) استفاده از معتادان آسیب دیده در رسانهها

ت) استفاده از سایر روشهای مکمل مانند جلسات بحث، نقد و تبادل نظر درمورد محتوای فیلمهای نمایش داده شده و...

● اجرای فعالیتهای پیشگیری از طریق محلهای کار و مکانهای تجمع

سوءمصرف مواد، دربعضی از شاغلین و برخی از مکانهای اشتغال شایع تر است، به همین دلیل،بازدهی کار و سلامت کارکنان در معرض خطر قرار میگیرد. مکانهائی که کارکنان آن را جوانان تشکیل میدهند( سرباز خانهها، کارخانهها، دانشگاهها و واحدهای حمل ونقل) و فرایند کار با استرس بیشتری همراه است، مکانهای مخاطره آمیزی هستند که به توجه بیشتری نیاز داشته و در اولویت قرار دارند. استراتژیهای پیشگیری از طریق محل کار عبارتند از :

الف) آگاه سازی مدیران،مسئولان و کارفرمایان

ب) ایجاد امکانات مشاوره و درمان

پ) وضع واجرای قوانین مربوط به سوء مصرف، حمل یا فروش مواد

ت) آموزش و تقویت بهداشت عمومی