استرس فعال‌کننده ژن‌های خاموش

در دنیای مدرن امروز استرس در حال تبدیل شدن به یکی از بیماری‌های اصلی انسان است. اما استرس چیست؟ بستگی دارد که از چه منظری به آن نگریسته شود. شاید تاکنون شما استرس را به گونه‌ای تجربه کرده باشید که بر تمام روح و جسمتان تاثیر گذاشته باشد که علل آن می‌تواند فراوان باشد.

 اما چنانچه ما روی سلول‌های بدنمان که آجرهای سازنده بدنمان هستند، تمرکز کنیم، آن گاه معنا و مفهوم استرس و علل به وجود آورنده آن کمی فرق می‌کند.

در سطح سلولی استرس ممکن است ناشی از قرار گرفتن در معرض آلودگی، دود سیگار، سم‌های باکتریایی و... باشد جایی که سلول‌های تحت استرس باید برای زنده ماندن و عملکرد نرمال از خود واکنش نشان دهند. در بدترین حالت ممکن استرس سلولی می‌تواند منجر به گسترش بیماری‌ها در بدن انسان شود.

تحقیقات محققان دانشگاه کپنهاگ نشان می‌دهد که عوامل خارجی می‌توانند از طریق کنترل ژن‌های ما سلول‌ها را تحت فشار بگذارند. این عوامل که بوسیله استرس واردشده به انسان فعال می‌شوند با تحریک کردن ژن‌های مشخص که فرض بر خاموش بودن آنهاست. کنترل ژن‌ها را در دست می‌گیرند.

فعال بودن بعضی از ژن‌ها و غیرفعال بودن بعضی دیگر به منظور اطمینان از گسترش جنینی نرمال و عملکرد صحیح سلول‌ها در ادامه زندگی موضوع بسیار مهمی به نظر می‌رسد. محققان دریافته‌اند که قرار گرفتن سلول‌های بدن انسان در معرض ترکیبات فعال شونده با استرس باعث فعال‌شدن ژن‌های خاموش می‌شود. حتی کوچک‌ترین فعال‌سازی ژن‌ها طی دوره‌ای گسترش جنینی می‌تواند خطرناک بوده و تشکیل یک هویت سلولی مناسب را به مخاطره اندازد.

به عنوان مثال استرس طولانی مدت باعث می‌شود که سلول‌های عصبی مغز، هورمون‌هایی را تولید کرده و نتوانند به شکل نرمال ملکول‌های سیگنال دهنده را تولید کنند و این موضوع باعث اختلال عملکرد عادی مغز می‌شود.

گروه‌های شیمیایی کوچکی می‌توانند باعث الحاق پروتئین‌های مرکب به هیستون‌ها (پروتئین ساده وابسته به DNA) شوند و همین گروه‌ها قادر به کنترل عملکرد ژن هستند. یکی از کمپلکس‌هایی که می‌تواند این کار را انجام دهد PRC2 نام دارد. این کمپلکس‌ حفاظتی زمانی که ژن خاموش و غیرفعال است به هیستون ملحق می‌شود. به محض قرار گرفتن سلول‌ها در معرض استرس این کمپلکس از بین رفته و ژن فعال می‌شود. علت فقدان PRC2 آنزیمی به نام MSK می‌باشد. خنثی شدن اثر کمپلکس توسط این آنزیم باعث فعال شدن ژن می‌شود. نتیجه این است ژنی که باید خاموش باشد فعال گشته و موجب اختلال همسانی و رشد سلولی می‌گردد. این بدان معناست که بدون آسیب دیدن کدهای ژنتیکی فاکتورهای خارجی استرس قادر به کنترل فعالیت ژن‌های ما هستند.