سکته مغزی چیست؟

استروک(Stroke) یا سکته مغزی به از بین رفتن سلول‌ های مغز در یک منطقه مشخص می ‌گویند که در اثر جریان ناکافی خون به آن منطقه می‌ باشد و بنابراین سکته مغزی وقتی اتفاق می ‌افتد که جریان خون قسمتی از مغز قطع شود و متعاقب آن رسیدن اکسیژن و مواد تغذیه کننده به مغز متوقف می‌ شود.

 

نرسیدن خون به مغز باعث می ‌شود تا سلول‌ های مغزی به ‌سرعت از بین بروند و لذا نسبت به منطقه ‌ای که خون به آن نقطه نرسیده ممکن است فرد دچار آسیب ‌هایی مانند اختلال تکلم، از دست رفتن حافظه و توانایی تعقل، کما یا مرگ گردد.

 

حمله مغزی یا حوادث عروقی مغزی یک اورژانس پزشکی است که نیاز به درمان فوری دارد. درمان به موقع و سریع، بهبودی را سرعت بخشیده و می ‌تواند از عوارض ناتوان ‌کننده مثل فلج یک طرفه جلوگیری کند.

 

درمان سکته مغزی باید ظرف حداکثر 3 تا 6 ساعت شروع شود و گرنه عوارض جدی در پی خواهد داشت.

 

فاکتورهای خطر ابتلا به سکته مغزی

 

فشار خون و کلسترول بالا، استعمال دخانیات، سن بالا، اختلالات ژنتیک و چاقی از فاکتورهای خطر ابتلا به سکته مغزی می ‌باشند. خطر سکته مغزی با افزایش سن بعد از 55 سال با گذشت هر دهه 2 برابر می ‌شود و مردان نیز بیش از زنان مبتلا می ‌شوند.

 

خطر سکته مغزی در دیابتی ها، بیماری‌ های قلبی و افراد دارای فشار خون بالا بیشتر است. همچنین کلسترول بالا، غلظت خون و مصرف سیگار و الکل خطر سکته را بالا می ‌برد و مردان نیز بیش از زنان مبتلا می ‌شوند.

 

سکته‌ های مغزی گاه در اثر خونریزی هم ایجاد می ‌شود که این‌ گونه موارد معمولا شدید و کشنده است.

 

خونریزی می ‌تواند هم در اثر آسیب به عروق پرده ‌های مغز باشد و هم در اثر پاره شدن عروق داخلی مغز ایجاد شود. ضعف ناگهانی، اختلال میدان بینایی، تاری دید و کوری یک طرفه نیز از علائم هشدار دهنده است.

 

 

علائم سکته های مغزی

 

سکته مغزی بنا بر منطقه ‌ای که مغز را درگیر می‌ کند انواع متعددی دارد که خطرناک‌ ترین آن لخته شدن خون در رگ ‌هایی که وظیفه خون‌ رسانی به ساقه مغز را برعهده دارند می‌ باشد. بروز سکته در این ناحیه از مغز به دلیل این‌ که کنترل مناطق حیاتی بدن را برعهده دارد خطرناک ‌تر است و لذا بیمار باید به سرعت تحت درمان قرار گیرد. از علائم سکته مغزی در این ناحیه می‌ توان به تهوع و استفراغ شدید اشاره کرد.

 

از انواع دیگر علائم سکته مغزی نیز بروز تشنج یا بروز سردردهای شدیدی است که با مصرف مسکن نیز برطرف نمی‌ شود.

 

سایر علائم در سنین مختلف، متفاوت است که در مطلب بعدی توضیح داده می شود.

 

 

انواع سکته های مغزی

حمله‌ های مغزی به چند نوع تقسیم می ‌شود.

 

سکته آمبولی(embolic stroke)

 

از شایع‌ ترین موارد سکته مغزی، بروز لخته‌ های شریانی یا آمبولی است. این حمله با اختلال در ریتم قلب و ایجاد آسیب در عروق گردن و عروق داخل مغز باعث انسداد رگ مغزی و در نهایت سکته می‌ شود.

 

در سکته آمبولی نوع لخته آزاد شده از محل آسیب رگ به سمت بالا و داخل عروق مغز وارد شده و در عروق انتهایی جایگزین می ‌گردد که این امر موجب قطع جریان خون به آن قسمت از مغز شده و باعث بروز سکته می ‌شود.

 

سکته ترومبوز(thrombosis stroke)

 

در برخی مواقع در اثر چربی خون بالا و سفتی رگ‌ ها، فضای داخلی رگ تنگ شده و به مرور مسدود می ‌شود که به آن ترومبوز می ‌گویند.

 

در این مورد انسداد در همان محل که داخل مغز نیز هست باعث بروز سکته مغزی می ‌شود.

 

سکته ‌های خفیف

 

این شکل از سکته مغزی گذرا است و اگر چه خیلی جدی نیست ولی، علامتی برای بروز سکته ‌های بزرگ ‌تر می ‌باشد و باید جدی گرفته شود.

 

علائمی چون بی ‌حسی گذرا، ناتوانی اندام‌ ها و تاری دید همراه آن است که علت آن نیز تشکیل لخته‌ های ریزتر در رگ‌ های کوچک ‌تر است و می‌ تواند از چند دقیقه تا 24 ساعت طول بکشد.

 

سکته ‌های انوریسم(aneurysm stroke)

 

20 درصد از حوادث مغزی عروقی منجر به خونریزی و در نهایت سکته مغزی می ‌گردد. در یکی از این نمونه‌ ها جداره خارجی رگ نازک شده و حالت بادکنکی پیدا می‌ کند که به این موضوع انوریسم می ‌گویند.

 

در این حالت رگ نازک در اثر افزایش فشار خون پاره شده و منجر به خونریزی مغزی می ‌شود.

 

در هر دو حالت لخته و خونریزی بسته به منطقه ‌ای از مغز که آسیب دیده علائمی ایجاد می ‌گردد.

 

سر درد، سرگیجه، اختلال دید و تکلم، ضعف و بی حسی یک سمت از بدن و شلی عضلات یک سمت از صورت، از علائم هشدار دهنده هستند.

 

 

روش ‌های پیشگیری از سکته مغزی

* جهت پیشگیری از سکته مغزی، کنترل فشار خون مهم ‌ترین فاکتور است. فشار خون باید به طور منظم چک شود و اگر به طور مداوم بالاتر از 140 روی 90 باشد باید با پزشک مشورت شود.

 

* همچنین سیگار خطر سکته مغزی را 2 برابر می ‌کند و حتی افراد نزدیک به دود سیگار هم در خطر ابتلا هستند.

 

* رژیم غذایی مثل مصرف کم‌ نمک و چربی و انجام ورزش به‌ طور مرتب در کاهش فشارخون و در نهایت کاهش خطر سکته مفید است.

 

مصرف سیر نیز ضمن کاهش کلسترول و فشار خون موجب کاهش تشکیل لخته می ‌شود. خوردن میوه و سبزیجات تازه مانند کلم، کنگر و شاهی به عنوان جایگزین غذاهای گوشتی و چربی می‌ تواند موجب پیشگیری از سکته مغزی شود.