مریخ هیچ‌وقت "ماه " نمی‌شود

مدتی است که در اینترنت متن خبری به سرعت در حال انتشار است مبنی بر اینکه در پنجم شهریور، سیاره مریخ به قدری از دید ساکنین زمین بزرگ و نورانی دیده خواهد شد که با کره ماه برابری می‌کند، در خصوص پیشینه این مطلب به اختصار توضیح داده می‌شود.

در تابستان سال 1382، سیاره مریخ در نزدیک‌ترین موقعیت خود با زمین قرار گرفت که اوج آن در تاریخ پنجم شهریور بود. این پدیده که مقابله نامیده می‌شود، در مورد مریخ تقریباً هر دو سال یک‌بار رخ می‌دهد. در این وضعیت از دید ساکنین زمین، این سیاره با بیشترین جدایی زاویه‌ای از خورشید دیده می‌شود و در واقع در آسمان از دید ما در طرف مقابل خورشید قرار دارد.

این حالت زمانی رخ می‌دهد که زمین در بین خورشید و آن سیاره است و بنابراین فاصله زمین و آن سیاره در حداقل خود خواهد بود که همین موجب می‌شود آن سیاره را از همیشه پرنورتر ببینیم. تفاوتی که مقابله مریخ در سال 1382 با سایر مقابله‌های این سیاره داشت این بود که از لحاظ محاسباتی، این بار این سیاره در نزدیک‌ترین فاصله خود با زمین در نزدیک به 60 هزار سال اخیر قرار گرفته بود؛ فاصله ای که تا چند صد سال آینده نیز تکرار نمی‌شود. البته در عمل، تفاوت این امر برای عموم مردم در این بود که این سیاره مقداری پرنورتر از سایر مقابله ها دیده شود. به خاطر این وضعیت نادر بود که این پدیده به طور گسترده ای مورد توجه رسانه های عمومی و مردم قرار گرفت.

مسئله‌ای که پس از این رخداد رواج پیدا کرده این است که هر سال از چند ماه قبل از شهریور، ایمیلی شروع به چرخش در اینترنت می‌کند حاوی این خبر که در شهریور قرار است مریخ به قدری به زمین نزدیک شود که به اندازه کره ماه دیده شود. در سال‌های اخیر ترجمه فارسی این خبر اشتباه نیز بین ایرانیان رواج یافته است.

باید در نظر داشت که از دید ساکنین زمین، سیاره‌ها هیچ وقت با چشم غیر مسلح چیزی بیش از نقطه‌ای نورانی در آسمان دیده نمی‌شوند و صد البته با تلسکوپهای مناسب می توان قرص آنها را به راحتی دید و جزئیاتی از آنها را مورد رصد قرار داد.

آخرین مقابله مریخ حدود 6 ماه پیش رخ داد و مقابله بعدی در اواخر زمستان سال 1390 خواهد بود.

این شب‌ها مریخ که چهارمین سیاره منظومه شمسی از نظر نزدیکی به خورشید است، پس از غروب خورشید بر فراز افق مغرب دیده می‌شود؛ با اینکه هم اکنون نورانیت جلب نظر کننده ای ندارد ولی با این حال به راحتی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است و رنگ متمایل به نارنجی آن، مشخصه مناسبی برای تشخیص آن است (البته مریخ تنها جرم نارنجی رنگ در آسمان نیست). این سیاره تا اواسط مرداد در مقارنه زیبایی با دو سیاره زهره و زحل قرار خواهد گرفت.