استاندارد آب آشامیدنی چیست

مسئله وجود نیترات در آب تهران و چالش هایی که طرح این موضوع از سوی وزیر بهداشت ایجاد کرد ما را بر آن داشت در گزارشی به تعریف نیترات و استانداردهای جهانی آب های آشامیدنی و در نهایت مشکلات ناشی از غیراستاندارد بودن آن بپردازیم.

به گزارش مهر ، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صراحتا تاکید کرد که میزان نیترات آب تهران در برخی نقاط بالاتر از حد استاندارد است و به همین دلیل به زنان باردار و کودکان شیرخوار توصیه می‌کنیم از آب بطری استفاده کنند و آب لوله کشی نخورند.

دکتر مرضیه وحید دستجردی در مورد گزارش وزیر نیرو از وضعیت آب تهران گفت: گزارش وزیر نیرو در مورد آب تهران را از طریق رسانه‌ها شنیده‌ام. میزان نیترات آب در برخی از نقاط تهران بالاتر از استاندارد است که وزارت نیرو تلاش می کند این آب را با آبهایی که نیترات کمتری دارند رقیق کند.

وی اضافه کرد: برای جلوگیری از عوارض مصرف آب شرب با نیترات بالا به خانم های باردار و کودکان شیرخوار توصیه می‌کنیم از آب بطری استفاده کنند و آب لوله کشی نخورند.

‌دکتر دستجردی تاکید کرد: گزارش وزارت نیرو در مورد آب تهران قبلاً به وزارت بهداشت اعلام شده بود.
 
موضوع آب های آلوده با تکذیب استاندار تهران و وزیر نیرو به یک مسئله چالش برانگیز تبدیل شد اما وزیر بهداشت روز گذشته در اظهار نظر متفاوتی اعلام کرد که آب تهران اصلا آلودگی ندارد!
 
با توجه به تاثیر قابل توجه آب آشامیدنی بر سلامت شهروندان در گزارشی ابتدا به تعریف نیترات، سپس به اهمیت آن در مواد غذایی، سطح استاندارد برای جلوگیری از بروز مشکلات در آبهای معدنی و آشامیدنی معمولی و مشکلاتی که غیر استاندارد بودن آب می تواند داشته باشد می پردازیم. 

نیترات چیست؟

نیترات چیست؟

نیترات ترکیبی از نیتروژن (N) و اکسیژن (O) است. گیاهان از نیتروژن برای سنتز پروتیئنهای لازم برای رشد خود استفاده می کنند و این ماده را با جذب مستقیم از زمین و به شکل نیترات یا در ترکیب با سایر مواد به دست می آورند.

نیتراتی که در زمین های کشاورزی به عنوان کود ریخته می شود سبب افزایش این ماده در خاک و آبهای جاری می شود. از طریق آبهای جاری و غذاها، نیترات به بدن انسان وارد می شود. این ماده به طور کلی بی ضرر است اما افزایش سطح آن در مواد غذایی و آب آشامیدنی موجب می شود که به ترکیبات دیگری چون نیتریت و نیتروسامین تبدیل شود که این ترکیبات سمی برای سلامت بدن خطرناکند.

نیترات در گیاهان

تمرکز این ماده در گیاهان به فاکتورهای متنوعی بستگی دارند. به طوری که گیاهانی در زمینهای کشاورزی کشت می شوند نسبت به گیاهان گلخانه ای نیترات کمتری دارند.
 
همچنین میزان نیترات در سبزیجات تابستانی کمتر از سبزیجات زمستانی است. گیاهانی که پس از غروب آفتاب جمع آوری می شوند نسبت به گیاهانی که در صبح برداشت می شوند نیترات کمتری دارند.
 
گیاهان نیترات را در اندازه های مختلف جمع آوری می کنند و بنابراین گیاهان با میزان کم، متوسط و بالای نیترات وجود دارند.

گیاهان با نتیرات بالا: کاهو، شاهی، کلم قرمز، اسفناج، کاهو پیچ، ریشه خردل و ریواس
 
گیاهان با نیترات متوسط: کلم، کاسنی، رازیانه، کلم پیچ، کرفس، کلم سفید و کدو سبز

گیاهان با نیترات کم: بادمجان، لوبیا سبز، گل کلم، کلم بروکلی، کلم بروکسل، نخود، خیار، سیب زمینی، هویج، فلفل، قارچ، پیاز و گوجه فرنگی.

اهمیت نیترات در مواد غذایی

سطح نتیرات یک پارامتر بسیار مهم به خصوص در رژیم غذایی نوزادان و کودکان است. نیترات ها موادی هستند که به طور طبیعی تمرکز آنها در حداقل است و بنابراین خطرناک نیستند اما سطح بیش از حد این ترکیب نیتروژن دار می تواند مانعی جدی در انتقال اکسیژن در خون باشد و نتایج خطرناکی را به خصوص برای نوزادان داشته باشد.

به همین دلیل در تولید آبهای معدنی دو استاندارد دوز نیترات در نظر گرفته می شود:

45 میلی گرم / لیتر در آبهای معدنی معمولی
 
10 میلی گرم / لیتر در آبهای معدنی ویژه مصرف کودکان
 
توصیه می شود که میزان نیترات موجود در آب مورد مصرف کودکان نباید بالاتر از 25 میلی گرم / لیتر باشد.

نیترات در آب آشامیدنی و تاثیر بر سلامت انسان 

نیترات یکی از موادی است که به وفور در آب زیرزمینی مناطق روستایی پیدا می شود. نوشیدن زیاد آب با نیترات زیاد می تواند سبب بروز بیماری «متاهموگلین» یا «بیماری کودکان آبی» شود.

نیترات و سازمان جهانی بهداشت 

پس از اجلاس سازمان جهانی بهداشت سال 1970 در ژنو استانداردهای آب آشامیدنی تعیین و خطرات ناشی از حضور نیترات بیش از این استانداردها به شرح زیر اعلام شد.
 
ماده
 
نیترات (NO3)
 
سطح استاندارد برای جلوگیری از بروز مشکلات در آبهای معدنی و آشامیدنی معمولی

توصیه شده: زیر 50 میلی گرم/ لیتر
 
قابل قبول: از 50 تا 100 میلی گرم/ لیتر
 
خطرناک: بالاتر از 100 میلی گرم/ لیتر
 
مشکلاتی که می توانند بروز یابند
 
متاهموگلوبین کودکی اگر این آب توسط کودکان مصرف شود
 
تولید ترکیبات سمی نیتریت و نیتروسامین در بزرگسالان و کودکان
 
با توجه به اهمیت رعایت استانداردهای جهانی در آب آشامیدنی و تاثیر مستقیم آن بر سلامت شهروندان به نظر می رسد مسئولان کشور باید واقعیت موجود در این زمینه را اعلام کنند و در صورت آلوده بودن آبهای آشامیدنی راهکاری برای رفع آلودگی ها اجرا کنند.