برنامه تلویزیونی راز در مورد مسکن برگزار شد، در این برنامه نادر طالبزاده مسکن را یکی از مسائل اساسی انقلاب اسلامی دانست که حضرت امام به آن پرداختند و از اهمیت آن در آرمانهای انقلاب گفت.
در ابتدا افشین پروین پور، کارشناس اقتصاد مسکن در ابتدا تعدادی سوال مطرح کرد.
چرا بعد از گذشت سالها از انقلاب و بیان شعار مبارزه با بی عدالتی هنوز این شعار به عنوان یک مطالبه جدی وجود دارد؟
وی سوال دیگرش را به تولید اختصاص داد و گفت که چرا در کشور هنوز تولید پا نگرفته است و سود ندارد؟
وی به صحبت های رهبری پیرامون تکیه بر تولید داخل در تعریف اقتصاد
مقاومتی اشاره کرد و گفت: یک تناقض اساسی وجود دارد که ساز و کارهای
اقتصاد ما، در مقابل فعالیت های تولیدی مانع ایجاد میکند و تولید را آزار
میدهد. اما فعالیت های غیر تولیدی را به هیچ وجه اذیت نمیکند و راه
برای این نوع فعالیت هموار است.
این کارشناس هدف برنامه را
پرداختن به راز مساله بی عدالتی در اقتصاد و به خصوص در تولید دانست و
هدفش را فاش کردن ریشه این بی عدالتی عنوان کرد.
پروینپور گفت که
معتقدیم که هیچ چیز شبیه زمین و مسکن توانایی ایجاد بی عدالتی را ندارد و
از طرفی هیچ سازوکاری مانند سازوکارهای کنترل بازار زمین و مسکن توانایی
محقق کردن عدالت اقتصادی را ندارد.
فرهاد بیضایی کارشناس اقتصاد زمین و
مسکن، با اشاره به نکات پایانی صحبتهای پروین پور ، گفت: اگر ریشهای تر
به مسائل اقتصادی نگاه کنیم ، یکی از مسائلی که در اقتصاد کشور وجود
داشته، یک آدرس غلط است که راه حل اقتصاد کشور ( از دهه ۶۰تا ۷۰شروع شد )
این بود که متولی بخش اقتصاد کشور سیاستهای بخش خصوصی باشد، در حالی که
اصل این سوال را در فضای دانشگاهی و علمی زیر سوال است و بسیاری آن را
اشتباه میدانند.
مردم باید از ثمره برنامه ریزی اقتصادی دولت و
دولت مردان باید این را احساس کنند که این جریان اقتصادی در حال تامین
نیاز عموم مردم است اما این مساله اساسی است که به هیچ وجه به آن توجه
نشده است که در بخش مسکن بسیار مشهود بوده است.
طالب زاده: شما بیشتر رصد کردید، به نظرم در مورد این مساله کم بحث شده است.
پروین پور : در برنامه راز یا در کل کشور؟
طالب : در کل فضای رسانه ای کشور
پروین پور: نمیتوان گفت که صحبت نشده، کار شده است. اما شاخص ها میگوید
که وضعیت خوب نیست و این نشان میدهد که رسانه وظیفه خود در حوزه زمین و
مسکن به خوبی انجام نداده است. نتوانسته اثر بگذارد که فضا به سو بی
عدالتی چرخش نکند.
به نظرم این مساله را با عملکرد و صحبت های
امام بررسی کنیم. ابتدا نظر خودم را بگویم، حضرت امام، نه تنها یک انقلاب
سیاسی را ایجاد کرده بلکه ایشان برنامه ریزی های دقیق اقتصادی نیز داشته
است، اما عمل نشده است! یک نمونه را بگویم،ما مدعی هستیم که مسکن اولین
نیاز اساسی کشور است. حضرت امام اولین پبام اقتصادی را بعد از انقلاب با
پیام پیرامون زمین و مسکن شروع کرده است.
در ادامه عباراتی را از
پیام ۱۰۰امام خواند ، ایشان عدالت اسلامی را به مسکن مردم گره زده است،
ما در چندسال گذشته هرچه مباحث اقتصادی را زیر و رو کردهایم به همین صحبت
های امام رسیدهایم.
پروین پور: ایشان(حضرت امام) از زمین شروع
کرده اند، ایشان ابتدا میگوید که مشکل زمین باید حل شود. سپس میگوید که
مشکل مسکن مردم باید برطرف شود.
بیضایی در رابطه با سوال شما، از
این منظر نگاه میکنم، در ادبیات برنامه ریزی، گروه های ذی نفع وجود
دارند. در مساله مسکن متاسفانه مشکل کسانی بوده است که اقشار پایین جامعه
بودهاند و در میان گروه های سیاسی و طبقات بالا، مشکل مسکن جایگاهی
نداشته است و این باعث شده است که صدای آنها به گوش برنامه ریزان نرسد و
در این راستا گامی برداشته نشود. زیرا این مساله، مساله مجلس و دولت نبوده
است.
شاخص دسترسی ما از ۱۵سال به ۲۰سال رسید اما از هیچ کسی
صدایی در نیامد. شاخص دسترسی یعنی اگر یک خانواده ۱۵سال درآمدش را بدون
هیچ گونه خرجی و هزینه ای، پس انداز کند، بعد از ۱۵سال می تواند مسکن
متناسب با نیاز خریداری کند.
دولت هم در راستای کاهش قیمت زمین
هیچ کاری نمی کند، همه دولت ها همین طور بوده اند. البته در زمینه خدمات
شهری و روستایی کارهای زیادی شده است. آب آشامیدنی ، برق و ... دسترسی های
ما در بعضی شاخص ها بیشتر از حتی اتحادیه اروپا است. اما این نشان
میدهد که این رشد کاریکاتوری بوده است . این باعث شده که منافع عده ای
خاص تامین شود و منافع عموم تامین نشود و اگر نگاه کنید، می بینید، که
شاخص های ما در حوزه مسکن از دهه ۷۰به بعد، مدام بدتر می شوند. شاید مشکل
جدی ما این باشد که مسئولین و رسانه ها دارای این مشکل نیستند. یکی از
همین مسئولینی که در حوزه حقوق شهروندی فعالیت بسیاری دارد و چند وقتی است
که خیلی هم در مورد این مساله صحبت می کند.
این مساله خیلی خوب
از است که از حق شهروندی صحبت می کنید اما حق شهروندی این نیست که این
مسئول در ویلای چندهزار متری خود درلواسان زندگی کند و مردم با ۵الی ۶سر
عائله به دنبال خانه ای کوچک برای اجاره باشند و هزینه آن را هم نداشته
باشند. باید در حاشیه های شهر و غیره زندگی کنند. حقوق شهروندی یعنی این
که حقوق مردم به عدالت تقسیم شود که حقوق اقتصادی و منابع اقتصادی همچون
زمین هم باید به صورت عادلانه توزیع شود .
بیضایی:من در
حوزه زمین و مسکن که در فضای مجازی جستجو میکنم ، یک سری مطالب میبینم،
برای مثال به مصاحبه ای برخوردم که با یک فعال اقتصادی مصاحبه شده و می
گویند شما چگونه میلیاردر شدی ، میگوید یک زمین در منطقه قلهک داشتهایم
قیمت مسکن رفت بالا و میلیاردر شدیم به همین راحتی !
بیضایی: شما در
جلد ۸صحیفه یک استفتائی میبینید در مورد زمین های موات، که حضرت امام
کتبی میگویند، اگر آباد نشده باشد، باید در اختیار حکومت قرار گیرد تا
حکومت در اختیار مردم محروم قرار دهد که از دهه ۷۰به بعد به گفته خود امام
به دیوار کوبیده شد.
این مسئله یک ریشهای در زمان رضا خان دارد.
رضاخان برای افرادش دید که هزینه ای که در دوران قاجار میشد را
نمیتوانست انجام دهد برای همین آمد و زمین به افرادش داد تا بروند و خرد
کنند و بفروشند و هزینه کارهایش کنند. این مفهومی ایجاد میکند به نام
عایدی gain که آقای پروین پور به آن میگویند ثروت های باد آورد
میگویندرهبری هم به این مساله ثروت های باد آورده بارها اشاره کرده اند.
بیضایی: بعد از انقلاب جلوی آن ( سوداگری در بخش مسکن) گرفته شد، اما بعد از مدتی دوباره ادامه پیدا کرد.
در ادامه برنامه گزارشی از وضعیت برخی محرومان پخش شد که در بدترین وضعیت
و در فضاهای کوچک ۱۲متر زندگی میکند و نیازمند نان شبشان هستند، در این
کلیپ مصاحبه ای از برخی مشاوران املاک در رابطه با افزایش شدید قیمت مسکن
پخش شد. و مقایسه ای بین مسکنی در حاشیه های تهران و مسکنی مجلل 16
میلیاردی در نیاوران پخش شد.
بعد از کلیپ بیضایی حرف هایش
را ادامه داد و گفت: بخشی از این خاصهخواری ها از ابتدای انقلاب به وجود
آمد و در ادامه در دهه ۷۰به بعد این مساله تشدید شد.در حال حاضر زمین در
مناطق خوب در اختیار چه نهاد هایی و چه افرادی است؟
منطقه ۲۲مشرف به دریاچه در اختیار چه کسانی است؟ در حاشیه رودخانه ها، چه
کسانی در حال ساخت و ساز هستند، مردم این وضعیت ها را میبینند و بعضا از
سوی مسئولان میپندارند،
برای
مثال، آقای ناطق نوری در خاطرات خودشان (صفحه ۵۱جلد دوم خاطرات ناطق
نوری) نقل میکند که ماجرای استیضاح شان به عنوان وزیر کشور نقل میکند و
من میخواهم به شما بگویم که چرا بی توجهی به این مساله است. ایشان میگوید«
حاکم شرع تهران، زمین ها اطراف تهران را به افراد بی بضاعت و نهاد ها
اعطا میکرد.این کار ایشان، اعتراض وزارت مسکن آن زمان را به دنبال داشت،
آقای گنابادی وزیر وقت مسکن به خاطر این مساله در ساعت ۲نصف شب از سوی
نخست وزیر برکنار شد و هیچ کس هم صدایش در نیامد. مرتب به مجلسی ها میگفت
که من این مساله را به وزیر کشور میگویم ولی گوش نمیدهد، مجلسی ها هم
با امضای چند نماینده من(ناطق نوری) را استیضاح کردنددر روز استیضاح که به
مجلس رفتم، رئیس مجلس خیلی نگران بود و گفت که نمایندگان به شدت سخت
برخورد میکنند، لیست نمایندگانی که در خواست زمین داده بودند، را جمع
آوری کردم که اکثریت نمایندگان در بر میگرفت که رئیس مجلس را هم در بر
میگرفتشروع کردم به خواندن اسامی، نمایندگان دیدند که دارم اسامی همه را
میخوانم که اعتراض ها بلند شد و جاروجنجال زیادی به راه افتاد و در انتها
رئیس مجلس گفت که دیگر نخوانید!!.»
وی گفت: این در زمانی اتفاق
افتاد که در بحبوهه جنگ و نا امنی سیاسی کشور در گیر بود. در آن زمان به
مجلس اول انقلاب گفته می شد فوق العاده انقلابی بوده اند و مجلسی که در
راس امور است، این گونه بوده است، دیگر فاتحه دیگر حوزه ها خوانده میشود.
سوال این است که جرا این دسترسی و رانت برای عدهای خاص به وجود آمد و
برای همه به وجود نیامد، چرا یکی مسئول در خیابان ثارلله، خانه چند هزار
متری دارد و چرا مسئول دیگری در جماران خانه بسیار بزرگی دارد.
بیضایی: شهردار منطقه یک گفته که ۶۰درصد مسئولان ما در منطقه یک زندگی میکنند و آن هم در خانههای مجلل.
زمانی که مردم این موراد را میبینند، بی اعتماد میشوند.هم مساله
اجتماعی بوجود اورده و هم بحث اقتصادی که همدیگر را تشدید میکند، در حالی
که اصلا اهداف انقلاب اسلامی این نبوده است.
این کتاب مانیفست حزب
جمهوری اسلامی است( کتاب مواضع ما) که مردم به خاطر این مواضع به انقلاب
رای دادند که در این باره نوشته است: «مسکن از نیازهای اساسی هر انسان و
از شرایط اصلی تشکیل خانواده برای جوانان است. کمبود مسکن از راه های فشار
اقتصادی صاحبان مستغلات (دقیقا گروه هاخص) بر مردم کم در آمد(یعنی ارجحیت
منافع عمومی بر بخش خصوصی) حقوق بگیر و بوجود آمدن یک قشر بسیار پر درآمد
نیز هست، قانون اساسی فراهم آوردن مسکن برای هر فرد را از وظایف دولت و
مجلس میداند».
در این کتاب(مواضع ما) نوشته است که در اعطای زمین چند نکته را می گوید که باید رعایت شود که من فقط ۲تا را میگویم ،
۱زمین به صورت رایگان،تامین مسکن برای افرادی که زمین شخصی هم ندارند.
آیا توزیع زمین این گونه بوده است ؟
بعضاً افرادی بوده اند که به غیر از تمام خاندانشان، برای خودشان هم تعدادی زمین کنار گذارده اند.
۲- وام مسکن بدون هیچ بهرهای
ایا جمهوری اسلامی توانسته است اهداف انقلاب اسلامی را در حوزه مسکن تامین کند؟
طالب زاده، این مساله را مهجور دانست و گفت که به این مساله کمتر پرداخته
شده است و به همین دلیل شوک آور است. آقای پروین پور ادامه دهید.
وی گفت: ببینید راهکار این مساله خیلی هم ساده است. پیچیدگی مقوله مسکن
به این خاطر است که برخی به دنبال سوداگری در آن هستند به خاطر این است که
مسکن نهاده ای دارد به نام زمین، و که منابع ان هم محدود است و نمی توان
کالای جایگزینی برای آن پیدا کرد.
پروین پور: برای همین باید
تخصیص عادلانه در ان صورت گیرد و وظیفه اش بر عهده دولت است. حالا اگر
توزیع نشد در تمام مکاتب اقتصادی این کار به وسیله دولت انجام گرفته است و
دلیلش این است که اگر کس دیگری به غیر از دولت این کار را انجام دهد،
میشود وضعیت فعلی، که در دست بخش خصوصی افتاده است.
همین مساله
را حضرت امام در پیام اولشان گفته اند که دولت باید برای هر فرد باید
سرانه زمین را با هیچ پولی نگیرد. البته این سرانه ۳۵متر است که استاندارد
شورای عالی مسکن است. و حضرت امام می فرمایند که دولت باید در این زمین
ها یک خانه بسازد و به مردم داده شود.
پروین پور: حال این سوال
مطرح میشود که برخی از مسئولان میگویند که ما زمین نداریم و در همه جای
دنیا روش این است که زمین های اضافی که در اختیار هر فردی هست با ابزار
مالیات باید گرفته شود و به کسانی که مسکن ندارند داده شود. حتی کشورهای
لیبرال این کار را به شدت انجام می دهند.
این کار باعث میشود که مردم
هزینه ای که برای مسکن خودشان میکنند دیگر صرف این چاه بی پایان نکنند
که باعث توانمندی خانوار ها میشود.
بیضایی از ابتدای انقلاب
برخی از سیاست ها با انکه در اجرا اگر مشکل داشته است اما در راستای اهداف
انقلاب و به نفع عموم بوده اند.
در ابتدای انقلاب نیاز ما در
بازار مسکن ۸۰درصد مصرفی بود که برای تامین مسکن، مسکن را تهیه می کردند و
فقط ۲۰ذرصذد تقاضا سرمایه ای بودهاند.
سپس در اوایل انقلاب
مالیات بر املاک در اصلاحیه قانون در سال ۶۶مالیات بر املاک مالیات بر
خانه های خالی، مالیات بر خانه های لوکس از قانون حذف شد و با این استدلال
که توانایی انجام و اخذ این مالیات ها بدلیل نبود بانک اطلاعات وجود
ندارد.
البته در حال حاضر در مجلس مالیات های مسکن در حال بررسی است و در کمیسیون رای اورده است.
الان در فضایی قرار گرفتیم که تقاضای سرمایه ای در حال رشد است و هیچ کس
مسئولیت این را بر عهده نمی گرفت، اوج این مساله در سال ۸۵تا ۹۰اتفاق
افتاد که نزدیک به ۱میلیون مسکن در سال تولید شد، اما به دست مصرف کننده
مصرفی نرسید.
پروین پور: چون قیمت در حال افزایش بود مصرف کنندههای واقعی در حال حذف شدن بودند.
بیضایی
: تا به حال جمهوری اسلامی برای کنترل سوداگری مسکن اقدامی نکرده است.
این حرکت از زمانی اتفاق افتاد که قانون مالیات های مسکن را در سال 66
حذف کردیم.
در حال حاضر هم ئیس جمهور وقت و هم رئیس جمهور قبل،
رئیس کل بانک مرکزی قبل و رئیس کل بانک مرکز وقت ، میگویند که بانک ها در
حال ساختمان سازی هستند. اما هیچ برخوردی ضروت نمیگیرد. در زمان بحران
مسکن رئیس سازمان بازرسی میگوید که بانک ها در افزایش قیمت زمین دست
داشتند اما از سوی قوه قضاییه برخورد با بانک ها صورت نمی گیرد.
بیضایی: برای من جالب است که در خبرنامه بانکی می گوید که ساخت و سازی در
چند زمین فقط در تهران در حدود ۴هزار میلیار تومان، برای بانک درآمد دارد
که این را خودشان می گویند الان هم اگر در سایت شان بروید، بیشتر از این
پروژه دارند نه تنها تنبیه نمی شوند، بلکه تشویق هم می شوند. بعد ما در
جمهوری اسلامی یک تخلف ۳۰۰۰میلیاردی را اعدام میکنیم، دعوا سر این است که
چرا با این خلاف بانک ها برخورد نمیکنید البته بعد از این که بحث رسانه
ای شد آن ریس بانک بر کنار شد، اما مشکل این است که تمام بانک ها در گیر
ساخت و ساز شده اند.
پروینپور:یعنی بزرگترین بازیگران عرصه
سوداگری املاک و مستغلات بانک ها هستند و بیشترین نقش را در افزایش قیمت
مسکن دارند، و هیچ برخوردی با این ها نمیشود.۱۰۰تا انبوه ساز به اندازه
یک بانک هم نمی توانند اثر گذار باشند. در حال حاضر هیچ کس جلودار بانک ها
نیست.
طالب زاده : یک گزار ش در مورد خانه های خالی پخش می کنیم.
بعد از پخش این کلیپ طالب زاده سوالش را در پیرامون برنامه های مسکن دولت
ها در سال های اخیر اختصاص داد که و گفت که چه برنامه هایی در حوزه زمین و
مسکن انجام شده تا این مشکلات بر طرف شود.
بیضایی : متاسفانه
برنامه ریزی ها در حوزه اقتصاد مسکن مناسب نبوده است..ما در دوره ای که
رئیس دولت می گوید که در این حوزه می خواهم ورود کنم و جلوی این کار را
بگیرم، می بینید که در همان دوره، این اتفاقات بیشتر می شود، ورود دلالان،
ورود بانک ها، تمام بانک ها به بازار مسکن وارد شده اند.
بیضایی: نباید آدرس غلط به مردم داد و باید مسائل را ریشه ای نگاه کرد. در
آن دوره تعداد زیادی مسکن تولید شد و اما درست توزیع نشد . اشکال کار
اینجاست.
ببینید که در زمانی که ما دچار تکانه های بین المللی
می شویم، می بینید، که ما دچار رخنه های جدی می شویم. ببینید رهبر انقلاب
چه مقدار تاکید کردند در حوزه تولید، چه مقدار خون دل خوردند.ما باید
پایمان را در زمین و مسکن سفت کنیم تا بعد بتوان تولید را قدرتمند
کرد.بعضا"می بینید که زمین برای تسویه حساب تیم ها فوتبال داده شده است.
اتفاقا این کار در دوره های اتفاق اففتاده که ادعای عدالتخواهانه داشته اند ادعای ولایتمداری داشته اند.
احساس می کنم این مساله ای است که باید در حوزه زمین و مسکن به آن خیلی
توجه شود، مساله سوداگری در بازار مسکن، جلوگیری از فعالیت های غیر مولد و
سوق دادن سرمایه ها به سمت تولید. این از مهمترین دغدغه رهبر انقلاب است.
طالب زاده در اینجا از دستور رئیس جمهوردر این زمینه خبرداد.