بمب های آماده انفجار در اتوبوس های قم - تهران چه می کردند ؟

حادثه تصادف دو اتوبوس در جاده قم - تهران در 19 شهریور 92 اگرچه در ایران جزو حوادث بی‌سابقه نیست اما از نظر کیفیت اتفاقات پس از تصادف، جزو یکی از حادثه‌های کم سابقه بود که در کشور دیده شده است.


در این تصادف دو اتوبوس با موتور دیزل با یکدیگر برخورد کردند و در همان لحظه تصادف اتوبوسها آتش گرفتند. بنا به اظهار یکی از مقامات مسئول نقص در سیستم برق یکی از اتوبوس‌ها موجب آتش سوزی شده است.


به گزارش پارسینه؛ مهندس میرفاضل نیکزاد؛کارشناس رسمی دادگستری با ذکر این مقدمه در روزنامه ایران نوشت: تا اینجا مسأله غیر قابل پذیرشی وجود ندارد چون به هر حال حتی اگر نقصی در سیستم برق وسایل نقلیه نباشد، وجود نیروی الکتریکی در هر ماشینی می‌تواند با وجود مواد آتشزا عامل آتش سوزی باشد اما نکته‌ای که برای کارشناسان پرسش برانگیز است این که در دو اتوبوس دیزلی که با سوخت گازوئیل کار می‌کند چه ماده‌ای آتشزا بوده است که با سرعتی باورنکردنی این دو وسیله پر از مسافر را شعله‌ور کرده به‌طوری که نیمی از مسافران نتوانسته‌اند از آتش فرار کنند؟ طبعاً گازوئیل با درجه احتراق پایینی که دارد قادر نیست با جرقه سیستم برق، انفجار و آتش سوزی سریع و فراگیر ایجاد کند؛ پس دلیل این حادثه چیست؟

سال گذشته دو حادثه بزرگ آتش سوزی در کشور رخ داد (آتش سوزی نخست در یک مجتمع تجاری در یافت آباد تهران رخ داده بود و دومی در یک کارگاه ساختمانی درمشهد) که کارشناسان رسمی دادگستری پس از تحقیقات گسترده و بازبینی فیلمهای آتش سوزی، جملگی به یک نتیجه واحد رسیدند.


در هر دو حادثه نتایج تحقیقات نشان می‌داد که پس از آغاز آتش سوزی، یکی از دلایل گسترش غیرعادی آتش در محیط و گرفتار شدن کارگران در میان شعله‌های آتش، وجود پنل‌های پلی استایرن اکسترود یا XPS غیراستاندارد بوده است.


فوم پلی استایرن یا همان یونولیت با بهره‌گیری از تکنولوژی پف دهی و حجیم‌سازی گرانول تولید می‌شود و بدلایل بسیاری از جمله استحکام بالا، قدرت عایق بندی و جذب آب پایین اکنون به مقدار زیاد در صنعت ساختمان و صنایع دیگر استفاده می‌شود.


از دیگر استفاده‌های این پنل‌ها می‌توان به ساخت قطعات داخلی وسایل نقلیه از جمله دستگیره، جلو داشبورد، صندلی و روکش صندلی اشاره کرد. نکته مهم در دو آتش سوزی تهران و مشهد این بود که کارخانه‌های سازنده پنل‌های فوق، با تولید غیر استاندارد این پنلها و فروش به کارگاههای ساختمانی عامل اصلی گسترش یک باره آتش در هر دو حادثه بوده‌اند.


در روش استاندارد تولید این ماده، باید گرانول را با استفاده از گاز کربنیک پف دهی کنند چون گازکربنیک خاموش‌کننده آتش و بی‌خطر است و چنانچه یک تکه فوم پلی استایرن اکسترود را بخواهید با فندک آتش بزنید نه تنها موفق نمی‌شوید، بلکه گازکربنیک موجود در بافتهای آن، ممکن است فندک را خاموش کند اما تولید‌کنندگان غیراستاندارد فوم پلی استایرن اکسترود، بدلیل گرانتر بودن گاز کربنیک و دشواری‌های حمل و نقل آن، برای پف دهی از گاز شهری که ارزانتر است استفاده و پنل‌ها را به بمب آماده انفجار تبدیل می‌کنند به‌طوری که به محض رسیدن ذره‌ای آتش، گاز درون این پنل‌ها منفجر می‌شود، تمام محوطه را ناگهان در بر می‌گیرد و در عرض چند دقیقه محیط یا درون اتومبیل را به جهنمی تبدیل می‌کند که فرار از آن ممکن نیست.


متاسفانه صندلی وسایل نقلیه از جمله اتوبوس‌ها نیز از این ماده ساخته می‌شود. به محض آغاز آتش سوزی با این‌که سوخت اتوبوس قابلیت اشتعال بالا ندارد، انفجار گاز شهری درون فوم، گسترش شدید و سریع آتش را موجب می‌شود به شکلی که مسافران نتوانند از دام آن فرار کنند که البته درباره حادثه دو اتوبوس باید در این زمینه هم تحقیق شود. اکنون تعدادی کارخانه ساخت این پنلها در کشور فعالند که برخی حتی مجوز فعالیت ندارند و ایجاب می‌کند این کارخانه‌ها و تولیداتش دقیقاً بازرسی شوند.