آیا رفع فیلتر فیسبوک نزدیک است؟

با آغاز به کار دولت یازدهم که نوید دهنده توسعه آزادی‌های اجتماعی بود، عضویت مقامات دولتی در شبکه اجتماعی پرطرفدار فیسبوک افزایش یافته و حضور آنها در شبکه‌های اجتماعی پررنگتر شده است. این در حالیست که شبکه اجتماعی فیسبوک در ایران فیلتر شده و دور زدن فیلترینگ فیسبوک از سوی برخی مسئولان، نشانه عدم به رسمیت شناختن فیلترینگ این شبکه اجتماعی پرطرفدار است.

تاکنون تعدادی از اعضای دولت از جمله محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور در فیسبوک عضو شده و پستهایی هم در آن گذاشته‌اند و مرضیه افخم، اولین سخنگوی زن وزارت امور خارجه ایران هم صفحه شخصی خود را در فیسبوک ایجاد کرد. سخنگوی وزارت خارجه همزمان با آغاز فعالیتش در فیسبوک در صفحه شخصی‌اش نوشت: سوالات زیادی در مورد مدیریت این صفحه دریافت شده است که می‌باید به عرض برسانم که این صفحه شخصی اینجانب مرضیه افخم می‌باشد که با تاسی از اقدام پیشروانه مقام عالی وزارت، جناب آقای دکتر ظریف تصمیم بر ایجاد این صفحه گرفتم.
 
تلاش خواهم کرد در فرصت مناسب و حتی‌المقدور به سوالاتی که در قالب پیام خصوصی برایم ارسال شده است بصورت شخصی و خصوصی پاسخ بگویم. همچنین بنا دارم تا با استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از افکار، نظرات و توانمندیهای هموطنان استفاده کنم. عرصه سیاست خارجی عرصه تامین حداکثری منافع ملی با حفط اصول مترقی نظام می‌باشد و در این راستا نظرات و مساعدت فکری تک تک شهروندان و هموطنان عزیز، حائز اهمیت شایانی است. موضوع آخر اینکه در این صفحه اصل بر آزادی بیان عدم حذف هر گونه پیشنهاد، اظهار نظر و شکوائیه‌ای می‌باشد مشروط بر اینکه جانب ادب رعایت شده باشد. از حسن توجه شما سپاسگزارم.


فیسبوک، از‌هاروارد تا ایران


بنیانگذار فیس‌بوک جوانی به نام مارک زاکربرگ است که آن را از اتاق خود در دانشگاه‌ هاروارد آمریکا طراحی کرد و در تاریخ 4 فوریه 2004 آن را به عنوان یک وب‌گاه اجتماعی ویژه دانشجویان‌ هاروارد راه‌اندازی کرد. اما سایت او فراتر از محدوده یک دانشگاه و دانشجویان آن، خیلی سریع مورد توجه قرار گرفت و چنان محبوب شد که تا آخر هفته دوم راه اندازی آن، بیش از نیمی از دانشجویان‌ هاروارد درآن نام‌نویسی کردند و از آن به عنوان راهی برای ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کردند و در کوتاه مدت، میلیون‌ها نفر در این سایت ثبت‌نام کردند. فیس‌بوک هم اکنون به طور رایگان در اختیار مردم جهان قرار دارد و بیش از یک میلیارد نفر کاربر دارد. اما فعالیت فیس‌بوک در ایران فراز و نشیب‌های زیادی داشته‌است. فیس‌بوک قبل از سال 88 دوبار فیلتر ودوباره آزاد شده بود. اما بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری 1388 دوباره فیلتر شد. مسئولان، علت فیلتر شدن را نقض حریم شخصی افراد در این وب‌گاه بیان کردند. اما با این وجود، شبکه اجتماعی فیس‌بوک جایگاه خاصی در جامعه ایران باز کرده به گونه‌ای که از اقشار مختلف جامعه ایرانی در آن عضو هستند.


در خردادماه 1391 اکبر‌هاشمی رفسنجانی در طی اظهاراتی که بازتاب گسترده‌ای در سطح جهانی داشت گفت: «حالا شاهدیم که یک صفحه فیس‌بوک که برای مردم هزینه ندارد، تبدیل به چندین دستگاه رادیو و تلویزیون می‌شود که میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و یک ویدیو تصویر که با موبایل‌ها گرفته شده به دنیا منتقل می‌شود که به نظر من، این امری مبارک برای دنیاست». پس از آن با روی کار آمدن دولت جدید و تقویت تفکرات اصلاح‌طلبانه و اعتدالگرایانه، به نظر می‌رسد شاهد فراهم شدن زمینه استفاده از سایت فیلتر شده فیسبوک در کشور هستیم؛ هرچند که موانعی هم پیش‌روی آن وجود دارد.


بررسی منع قانونی عضویت در فیسبوک

هرچند اقدامات برخی دولتمردان برای ایجاد صفحه شخصی در فیسبوک یا فعال کردن آن می‌تواند زمینه ساز رفع فیلتر فیسبوک باشد و در همین راستا کمپین دعوت از وزرای دولت تدبیر و امید برای ایجاد صفحه شخصی در فیسبوک راه اندازی شده، اما منتقدان این موضوع در صدد زمینه سازی برای جلوگیری از رفع فیلتر فیسبوک هستند. در همین راستا خبرگزاری فارس طی گفت و گوهایی با الهام امین زاده و محمد صادق، تلاش کرده قبح فیسبوک حفظ شده و حضور مقامات دولتی در شبکه اجتماعی تکذیب شود. کامنت‌هایی هم که زیر خبرهای خبرگزاری فارس دیده می‌شود در نفی اقدام دولتمردان است. الهام امین‌زاده معاون حقوقی رئیس‌جمهور در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس، در پاسخ به پرسشی به این مضمون که عضویت برخی وزرا و نمایندگان دولت در شبکه‌های اجتماعی از جمله «فیس‌بوک» منع قانونی دارد یا خیر، گفت: منع قانونی و یا عدم آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. وی در پاسخ به این پرسش که شنیده شده شما نیز در شبکه اجتماعی «فیس‌بوک» عضویت دارید، تاکید کرد: بنده عضو فیس‌بوک نیستم. این پاسخ درحالیست که صفحه ای به نام امین‌زاده در فیسبوک ثبت شده است.


ماجرای تبریک سال نو عبری در توییتر


اما این فقط فیسبوک نیست که حاشیه‌ساز است، توئیتر هم طی روزهای اخیر حاشیه ساز شده است. ماجرای تبریک سال نو عبری هم در شبکه‌های اجتماعی، حاشیه ساز شده است. رسانه‌های خبری از جمله «آسوشیتدپرس» و «المانیتور» از پیام تبریک «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران به یهودیان جهان خبر دادند. این پیام در صفحه توئیتری منتشر شده که این رسانه‌ها مدعی اند به «حسن روحانی» تعلق دارد. در این پیام، عید موسوم به «روش هشانا» به «تمام یهودیان به خصوص یهودیان ایران» تبریک گفته شده است. انتشار این پیام بازتاب گسترده‌ای داشته و بسیاری آن را بی‌سابقه توصیف کرده‌‌اند. «روش هشانا» اولین روز از ماه هشتم تقویم یهودیان و یکی از مهمترین اعیاد یهودیان به شمار می‌آید.محمدرضا صادق مشاور رئیس جمهور در تماس خبرنگار خبرگزاری فارس در پاسخ به سؤالی درباره اخبار منتشر شده در برخی رسانه‌های خارجی پیرامون انتشار پیام تبریک رئیس‌جمهور اسلامی ایران خطاب به یهودیان جهان به مناسبت فرا رسیدن سال جدید یهودی و صحت و سقم آن گفت: طرفداران آقای روحانی و علاقه‌مندان ایشان که در محیط مجازی فعال بودند، صفحاتی را با اسامی نزدیک به آقای روحانی راه‌اندازی کرده‌ و با آن نام فعالیت می‌کردند. وی افزود: البته در جریان انتخابات و فعالیت‌های انتخاباتی چنین مسئله‌ای معمول است و برخی از این صفحات مجازی ممکن است فعالیت‌شان ادامه داشته باشد. وی تأکید کرد: ما خبری در این رابطه که رسانه‌های خارجی آن را منعکس کرده‌اند نداریم.


صادق در پایان تصریح کرد: تمام اخبار و فعالیت‌های ایشان در بعد از انتخابات از سوی دفتر رئیس جمهور منتخب و هم‌اکنون نیز از سوی دفتر ریاست جمهوری منعکس می‌شود و تنها، اخباری که از این مجرا منتشر می‌شود رسمیت دارد و آقای روحانی حساب توییتر ندارند. از سوی دیگر، پیام ظریف به یهودیان جهان به مناسبت آغاز سال نو عبری تایید شد. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران هم در صفحه شخصی‌اش در شبکه اجتماعی توییتر، سال نو عبری (روش هشانا) را تبریک گفت. به گزارش عصر ایران، این تبریک ظریف با استقبال و واکنش مثبت بسیاری در میان رسانه‌های خارجی روبه رو شد. ظریف همچنین در واکنش به پیام یکی از کاربران از آمریکا که گفته بود «اگر شما به انکار هولوکاست از سوی ایران پایان می‌دادید سال نو شیرین‌تر بود» به صراحت جواب داد: «ایران هیچ‌گاه هولوکاست را انکار نکرد، مردی که تصور می‌شد هولوکاست را انکار کرده، اکنون رفته است. سال نو مبارک» البته بعدا مشخص شد آن کاربر آمریکایی که ظریف به او پاسخ گفته است؛ دختر نانسی پلوسی رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکاست. این موضوع با استقبال کریستین امانپور خبرنگار معروف ایرانی - آمریکایی هم مواجه شده است.


حال با این تفاسیر باید منتظر ماند و دید که آیا زمینه برای رفع فیلتر فیسبوک فراهم خواهد شد؟