راه رهایی از وسواس

می‌خواهید برای خرید یا هر کار دیگری از خانه بیرون بروید، چند بار برمی گردید که ببینید دوشاخه اتو را از برق کشیده‌اید یا شعله گاز را خاموش کرده‌اید؟ روان‌شناسان می‌گویند اگر افکار و رفتارهای وسواسی چنان زیاد و بیش از حد شود که زندگی روزانه را دچار اخلال کند؛ زنگ خطر به صدا در آمده است.اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به اختلال وسواس دچار شده‌اید ممکن است احساس درماندگی کنید. اما باید بدانید که این تفکری ناصحیح است و راه‌هایی برای رهایی از این مشکل وجود دارد. محققان تاکید دارند که با استراتژی‌های درمانی و کمک خود فرد، می‌توان علائم وسواس را کاهش داده و بتدریج از بین برد.

اختلال وسواس جبری چیست؟

اختلال وسواس جبری به نوعی از اختلالات اضطرابی گفته می‌شود که ویژگی آن، افکار غیر قابل کنترل و ناخواسته و رفتارهای تکراری و همیشگی است؛ رفتارهایی که فرد احساس می‌کند مجبور به انجام دادن آنهاست.

اگر شما هم به وسواس دچار شده باشید، احتمالا متوجه خواهید شد که افکار وسواسی و رفتارهای وسواسی و تکراری شما به واقع غیر منطقی است؛ با این حال قادر به مقاومت در برابرشان و رهایی از آنها نیستید. به عنوان مثال ممکن است شما اجاق گاز را چند دفعه کنترل کنید تا مطمئن شوید که واقعا خاموش است.

این کار شاید قدری متداول به نظر برسد اما چه می‌گویید اگر بارها رفت و برگشت برای کنترل شعله گاز شما را از کار روزانه‌تان عقب بیندازد.

وسواس فکری

وسواس فکری غیر ارادی است و به افکار، تصاویر یا تکانه‌های به ظاهر غیر قابل کنترلی اطلاق می‌شود که بارها و بارها در ذهن شما رخ می‌دهند. شما نمی‌خواهید این تصور و احساس را داشته باشید، در حقیقت می‌دانید که این فکرها منطقی نیستند اما نمی‌توانید آنها را متوقف کنید و از دست‌شان خلاص شوید. افکاری که معمولا اذیت‌کننده و آشفته‌کننده ذهن و روح هم هستند.

وسواس عملی

رفتارهای وسواسی به رفتارهایی گفته می‌شود که فرد می‌پندارد باید دوباره و چند باره تکرارشان کند. معمولا، وسواس عملی در تلاش برای دور کردن یک فکر وسواس‌گونه انجام می‌شود.

به عنوان مثال، اگر شما از آلودگی هراس دارید، ممکن است چیزی را بارها و بارها بشویید. در این شرایط نه تنها تکرار عمل، مشکل را حل نمی‌کند بلکه افکار وسواسی معمولا قوی‌تر از قبل برمی گردد. بنابراین رفتارهای وسواسی می‌تواند باعث اضطراب شود زیرا هم تکرار شده و هم وقت‌گیر است.

علائم و نشانه‌های وسواس

اغلب افرادی که دچار این نوع وسواس هستند، هم از وسواس فکری و هم عملی رنج می‌برند؛ اما گاهی نیز فقط یکی از انواع آن را تجربه می‌کنند. وقتی که اضطراب و نگرانی وجود دارد، علائم وسواس شدیدتر می‌شوند.

ترس از آلوده شدن توسط میکروب‌ها و آلودگی‌ها، نگرانی از آسیب زدن به خود یا دیگران، تمرکز و تکرار بیش از حد اعمال دینی، نگرانی از گم کردن یا نداشتن لوازم مورد نیاز و دقت بیش از حد به تقارن و چیدمان اجسام از جمله وسواس‌های فکری هستند.

کنترل کردن بیش از حد چیزهایی مانند قفل در، مواظبت افراطی از عزیزان‌، شمارش و تکرار حرفی خاص یا انجام کاری برای کاهش اضطراب، صرف زمان زیادی برای شستشو یا نظافت، مرتب‌سازی مکرر یا ترتیب اشیا و جمع آوری و ذخیره اشیای به درد نخور نیز در شمار رفتار وسواسی قرار می‌گیرد.

درمان وسواس

برخلاف آنچه خیلی از مردم تصور می‌کنند، درمان‌های مؤثری برای وسواس وجود دارد اعم از دارو درمانی و روان درمانی که بسته به شرایط بیمار و بیماری، پزشک بهترین شیوه را توصیه می‌کند. یکی از راهکارهای موثر در این زمینه درمان شناختی رفتاری است. در این شیوه الگوی افکار و روال عادی به نوعی تغییر می‌کند که دیگر به رفتارهای وسواس گونه نیازی نباشد. یکی از شیوهای آن مواجهه و پیشگیری از پاسخ است. این مرحله شامل مواجه شدن با چیزی است که از آن هراس دارید. سپس از شما خواسته می‌شود از بروز واکنش‌هایی که همیشه انجام می‌دادید مانند شستشو یا کنترل‌های مکرر جلوگیری کنید.

مثلاً اگر دست‌های خود را مرتب می‌شستید، از شما خواسته می‌شود در یکی از سرویس‌های بهداشتی عمومی به دستگیره دست زده و سپس از شستن دست‌ها خودداری کنید. در این شیوه راه‌های منطقی برای مواجه شدن با عامل اضطراب به شما پیشنهاد می‌شود. اگر شما وسواس دارید، به شیوه‌های متفاوت می‌توانید به خودتان کمک کنید. اولین مرحله مهم و ضروری آموزش خودتان است.

در مورد وسواس هر چه که می‌توانید یاد بگیرید. کتاب‌ها و مقالات مرتبط با این موضوع را بخوانید و با پزشک خود مشورت کنید. هر چه بیشتر در این مورد آگاهی داشته باشید، بهتر قادر خواهید بود که علائم را مدیریت کنید.

شیوه‌های آرام‌سازی

شما می‌توانید از یوگا، تنفس عمیق و سایر شیوه‌های کاهش استرس برای بهبود علائمی که باعث بروز وسواس شده‌اند، استفاده کنید. همچنین فعالیت‌هایی مانند ورزش که باعث صرف انرژی بیشتر شما می‌شوند مانند ورزش به آرامش بیشتر کمک می‌کنند. ولی فراموش نکنید در نهایت این خود شما هستید که باید گام اول را بردارید.

helpguide