مشهد و معماری مدرن

 هسته اولیه شهر مشهد به قدر زمان شهادت علی ابن موسی الرضا (ع) قدمت دارد و از آن زمان تا کنون مامن مومنین و عرفا و اولیاء خداوند بوده است و به تبع آن از شریف ترین مکان های روی زمین است.

نکته آنجاست که معماری و شهرسازی نیز تابعی از همین گزاره هایی است که الزامات هویت شهری مشهدالرضا را شکل می دهند.

هسته اولیه شهر مشهد به قدر زمان شهادت علی ابن موسی الرضا (ع) قدمت دارد و از آن زمان تا کنون مامن مومنین و عرفا و اولیاء خداوند بوده است و به تبع آن از شریف ترین مکان های روی زمین است.

نکته آنجاست که معماری و شهرسازی نیز تابعی از همین گزاره هایی است که الزامات هویت شهری مشهدالرضا را شکل می دهند.

یادش بخیر سالها پیش که برای اجرای طرح توسعه حرم زمینهای اطراف آن خریداری شده بود؛ بر تابلوهای کوچکی که در خیابانها نصب شده بود نوشته بود: "لطفا با حضور قلب عبور کنید؛ اراضی طرح توسعه حرم"

اما به راحتی و با انجام یک پروژه توسعه با عنوان زیرگذر حرم، مرز درون و برون از میان برداشته می شود و اهمیت حضور قلب رنگ می بازد.

سالهاست از آن روزگار گذشته و حالا چند صباحی است که به همت دوچندان بورژواها و سودای طمع آنان که سود مالی و اعتبارات بانکی خود را در گرو برج سازی در حریم حرم آن امام می بینند؛ سیما و منظر سنتی و اسلامی این شهر آلوده شده است. چهره مشهد، دیگر تغییر کرده ست.

در این باب سخن بسیار است. اما چیزی که بیش از همه آنان را که دل در گرو آستان قدس حضرتش دارند، رنجور می کند؛ نوعی از معماری و شهرسازی است که نه تنها منطبق باهویت مذهبی و معنوی این شهر نیست بلکه در تعارض با شهرسازی اسلامی نیز هست. مشهد الرضا آنچنان که از نامش نیز هویداست؛ از شهادت هفتمین فرزند حضرت زهرا چشمه می گیرد و اوست که باید فصل الخطاب و کانون توجهات شهرسازی و معماری آنجا باشد.

اما حتی خیابانهای منتهی به حرم نیز که محور اصلی و راه رسیدن به حرمند (با دقت بخوانید، راه رسیدن به حرم!) هیچ نشانی از راه ندارند. راه باید مبین مقصد باشد و در عالم تمثیل، بر منتهای خود دلالت کند.

به راستی خیابان امام رضا (ع) چه نشانی از این نام دارد؟

جز آنکه جولانگاه معماری پست مدرن شده است و بر سبیل زراندوزان می تازد؟ وقیح تر آنکه این خبط وخطا از نهادهایی سر می زند که با نام ائمه ثبت شده اند و آن را بر سردرهای خود نصب نموده اند؛ اما در یک عقب نشینی آشکار سر بر چاه ویل پست مدرنیسم فرو کرده اند.

ساختمان هتل ثامن الحجج مشتی است نمونه خروار و گواهی بر این مدعا:

این هتل هیچکدام از قوانین شهری و از جمله عقب نشینی در ارتفاع به منظور رعایت کوریدور بصری و تحت الشعاع قرار ندادن منظر حرم را رعایت نکرده است.

خیابان امام رضا مملو از هتل هایی است که تماما به شیوه قارچ گونه از شوره زار مدرنیسم سر برآورده اند.

مسجد امام رضا نیز که سال گذشته به همت شهرداری تهران ساخته شد؛ از مجموعه هایی است که با قواعد پست مدرنیسم و معماری فولدینگ ساخته شد.

به راستی چرا؟ 

مشرق