پیدا و پنهان آلرژی ها

^{این روزها احتمالا با افرادی مواجه شده اید که با عوارض و علایمی شبیه سرماخوردگی به ویژه سرفه، عطسه های مداوم و آبریزش بینی مواجه هستند؛ اما بر خلاف تصور، افرادی که برای اولین بار به این وضع دچار می شوند، منشا این عوارض، حساسیت فصلی یا آلرژی است.}

^{دکتر محمدرضا بلورساز، فوق تخصص بیماری های عفونی اطفال درباره ی آلرژی ها این گونه می گوید:}

^{افرادی که زمینه ی حساسیت داشته باشند بیشتر در معرض ابتلا به حساسیت فصلی هستند. این افراد ممکن است نسبت به یک نوع آلرژن(ماده آلرژی زا) حساسیت داشته باشند که این آلرژن ها ممکن است در مواد غذایی، گیاهان، حشرات، حیوانات و ... وجود داشته باشد و زمانی که فرد در تماس با این مواد قرار می گیرد، موادی در بدن تولید می گردد که موجب بروز واکنش هایی می شود. این واکنش ها می توانند به صورت بروز علایمی چون سرفه، خارش شدید، تنگی نفس، تورم و ... باشند.}

^{مثلا کسی که به توت فرنگی حساسیت دارد، بدن او بعد از خوردن آن، کهیر می زند یا دچار عوارضی مانند تنگی نفس، خس خس سینه و... خواهد شد. به این افراد، افراد آلرژیک و به موادی که ایجاد حساسیت می کنند، مواد آلرژی زا می گویند.}

علایم حساسیت

^{حساسیت می تواند در چشم به صورت قرمزی  و تورم چشم  یا اطراف آن، در بینی به صورت عطسه، ترشحات، خارش و گرفتگی شدید بینی و در ریه به شکل سرفه های مزمن و شبانه، خس خس سینه یا تنگی نفس و در نهایت آسم ظاهر شود.}

^{علایم حساسیت ممکن است به صورت مشکلات جلدی مانند کهیر، خارش یا تورم شدید باشد، اما گاهی علایم بروز حساسیت به صورت سیستماتیک است، یعنی کل بدن دچار حساسیت می شود، مانند کسی که در اثر تزریق پنی سیلین دچار شوک می شود و حتی خطر مرگ هم وجود دارد.}

^{روش های کنترل و شیوه های درمان حساسیت}

^{درمان حساسیت ها به نوع حساسیت وعارضه ای که ایجاد شده، بستگی دارد اگر حساسیت باعث بروز عوارض چشمی مثل خارش چشم شده است، باید از قطره های ضد خارش و ضد حساسیت استفاده کنند.}

^{اگر عوارض تنفسی مثل آسم یا تنگی نفس ایجاد شده باید حتما به پزشک مراجعه و با تشخیص وی از داروی مناسب استفاده کنند.}

^{همچنین اگر عوارض پوستی ایجاد شده است؛ باید از آنتی هیستامین ها و کورتون استفاده شود.}

^{اما در مجموع توصیه می شود فردی که به مواد خاصی حساسیت دارد در معرض آن مواد قرار نگیرد مخصوصا در کودکان باید به این مساله  خیلی توجه شود. مثلاً از مواد شوینده مثل وایتکس برای شستن لباس کودکان استفاده نشود و از زدن عطر یا ادکلن به لباس کودکان پرهیز شود. در واقع بهترین راه درمان، پرهیز از قرار گرفتن در برابر مواد آلرژیک است.}

^{حساسیت فصلی}

^{حساسیت فصلی در کودکان در زمستان که در معرض بیماری های سرماخوردگی و ویروسی هستند، بیشتر امکان بروز پیدا می کند. این ویروس ها در کودکان ایجاد آلرژی کرده و احتمال ابتلا به آسم و تنگی نفس را افزایش می دهند.}

^{در تابستان و بهار(مخصوصا بهار) هم، امکان بروز حساسیت در افرادی که زمینه ی حساسیت دارند، افزایش می یابد.}

^{غذاهای آلرژی زا}

^{مواد غذایی آلرژی زا از عوامل اصلی بروز حساسیت هستند؛ توت فرنگی، خربزه، گوجه فرنگی، بادمجان، مرکبات و ادویه جات از عوامل اصلی بروز حساسیت هستند. حساسیت به این مواد غذایی و مواد دیگری مثل شیر، گاهی منجر به مرگ فرد می شود.}

^{دکتر مسعود کیمیاگر؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی در این باره این گونه می گوید:}

^{حساسیت های فصلی که ممکن است نسبت به گرده ی گل ها یا گیاهان باشند، لزوما با تغذیه درمان نمی شوند و نیاز به اجتناب از تماس با عوامل آلرژن و همچنین درمان های دارویی دارند که توسط پزشک متخصص صورت می گیرد، اما به طور کلی با تقویت سیستم ایمنی می توان تا حدود زیادی به تخفیف علایم کمک کرد.}

^{مواد غذایی مفید برای تقویت سیستم ایمنی عبارت هستند از: غذاهای حاوی ویتامین E(مثل جوانه ها و دانه های روغنی) و همین طور گوشت ها و غذاهای حاوی ویتامین C(مثل مرکبات). پروتئین ها نیز در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند.}

^{از مواد غذایی مُضر برای حساسیت ها هم می توان به افزودنی های مواد غذایی و غذاهای حاوی این افزودنی ها(مثل سوسیس، کالباس و مواد غذایی کنسرو شده) اشاره نمود.}

^{در مورد حساسیت های غذایی هم، حذف موادی که معمولا ایجاد حساسیت می کنند(مثل بادام زمینی، گوجه فرنگی، کیوی، بادمجان و توت فرنگی) می تواند مفید باشد.}

^{از آلرژن های دیگر، می توان تخم مرغ، شیر، گندم، سویا و ماهی را نام برد.}

^{افرادی که زمینه ی آلرژی دارند، ممکن است نسبت به غذاهای جدید نیز واکنش نشان دهند، لذا توجه به این مساله اهمیت زیادی دارد.}

^{عدم تحمل غذایی یا آلرژی غذایی؟}

^{لادن گیاهی؛ دانشجوی دکترای تغذیه دانشگاه وین نیز در مورد حساسیت های غذایی می گوید: حساسیت غذایی به علت واکنش نامطلوب سیستم ایمنی به ترکیبات موجود در مواد غذایی ایجاد می شود و بسیار مهم است که با واکنش های شبه حساسیتی به مواد غذایی، که سیستم ایمنی در آن درگیر نمی شود و به اصطلاح عدم تحمل غذایی نامیده می شوند، تمایز داده شود. برای مثال افرادی که نسبت به قند شیر یا لاکتوز عدم تحمل دارند، به شیر حساسیت ندارند، زیرا واکنش هایی که در بدن آن ها ایجاد می شود ناشی از کمبود آنزیم لاکتازی است که برای هضم قند شیر لازم است و در این مورد هیچ گونه درگیری سیستم ایمنی وجود ندارد و به عبارت دیگر هیچ نوعی ایمنوگلوبولینی در بدن افزایش نمی یابد. عموما بعضی از مردم با هر علامتی مثل خارش، دل پیچه و تهوع به غلط تصور می کنند به غذایی خاص حساسیت دارند.}

^{حساسیت غذایی به طور عمده در کودکان و شیرخواران بروز می کند و بیشتر این حساسیت ها تا سن 5 سالگی از بین می رود. البته هر چه سن شروع حساسیت پایین تر باشد، احتمال این که مدت ماندگاری و شدت آن بیشتر شود، افزایش می یابد.}

^{عمدتا علایم حساسیت به علت ترشح " هیستامین " هستند که چشم ها، گلو، دستگاه تنفسی، پوست و دستگاه گوارشی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. واکنش فرد به مواد آلرژن می تواند خفیف یا بسیار شدید باشد و ممکن است یک واکنش حساسیت زا، درست هنگام صرف غذا و یا چند ساعت پس از آن، آشکار شود.}

^{بعضی از علائم اولیه ی شخصی که واکنش حساسیت زا دارد، عبارت هستند از: آبریزش بینی، دانه های پوستی توام با خارش نظیر کهیر یا سوزش زبان  و لب ها. علائم دیگر شامل گرفتگی گلو، صدای دو رگه، خس خس کردن، سرفه، تهوع، استفراغ، معده درد و اسهال.}

^{در موارد جدی تر، حساسیت غذایی باعث ایجاد " آنافیلاکسی " می شود که حیات بیمار را تهدید می کند. این مورد یک واکنش حساسیت زای ناگهانی و شدید است که به واسطه ی آن مشکلات متعددی رخ می دهد و می تواند بر پوست، تنفس، هضم، قلب و رگ های خونی تأثیر بگذارد. در چنین مواقعی فشار خون فرد افت پیدا می کند و مجراهای تنفسی باریک می شوند. افرادی که در معرض خطر این نوع واکنش هستند باید بسیار مراقب باشند و در مواقع اضطراری برای جلوگیری از تشدید علائم بیماری، تحت مراقبت های ویژه قرار گیرند.}

^{عوامل ایجاد حساسیت های غذایی}

^{مهم ترین عوامل موثر در ایجاد حساسیت غذایی عبارت هستند از:}

^{* زمینه های ژنتیکی}

^{* نارس بودن دستگاه ایمنی یا سدهای محافظ  دستگاه گوارش در نوزادان به ویژه نوزادانی که با سزارین به دنیا می آیند و از شیر مادر تغذیه نمی شوند.}

^{* آنتی ژن های بعضی از غذاها مثل تخم مرغ، شیر گاو، ماهی و بادام زمینی که احتمال بروز حساسیت بیشتری دارند.}

^{* یک تحریک کننده مثل عفونت که گاه می تواند باعث واکنش حساسیت زا شود.}

^{* تغییر در نفوذپذیری دستگاه گوارش که باعث ورود آنتی ژن های غیرطبیعی می شود.}

^{* سابقه ی حساسیت غذایی و اگزما در گذشته}

^{* واکنش های نامطلوب در بعضی افراد که این مورد فقط زمانی اتفاق می افتد که خوردن یک ماده غذایی حساسیت زا با عوامل دیگری همراه  باشد. بعضی از این عوامل عبارت هستند از:}

^{فعالیت فیزیکی: در مواردی، واکنش های آلرژیک فقط زمانی اتفاق می افتند که فعالیت جسمانی طی دو ساعت پس از خوردن غذایی خاص(مثل کرفس، هلو و گندم) انجام شود.}

^{مصرف توام داروها: افرادی هستند که فقط هنگامی به غذاهایی خاص حساسیت نشان می دهند که دارو مصرف می کنند مثال کاملاً شناخته شده در این مورد، افرادی هستند که فقط هنگام مصرف سالیسیلات(آسپیرین) به غذا واکنش نشان می دهند.}

^{* واکنش تداخلی بین دو گونه ی مختلف غذایی نیز از عوامل ایجاد حساسیت های غذایی است؛ نظیر واکنش های تداخلی شیر گاو، بز، گوسفند و اسب که در حقیقت شباهت آنتی ژن آشکار و چشمگیر بین پروتئین های شیر گاو ، بز و گوسفند باعث می شود به طور تقریبی همه ی افرادی که به شیر گاو حساسیت دارند به شیرهای حیوانات دیگر نیز حساسیت داشته باشند.}

^{همچنین تخم پرندگانی مانند بوقلمون، اردک، مرغابی، غاز و مرغ دریایی، حاوی اووآلبومین، اووموکوئید و اووترانسفرین است که باعث حساسیت متقاطع می شوند.}

^{گاه بین انواع حبوبات(لوبیا، نخود، عدس و سویا) و بادام زمینی نیز واکنش تداخلی به وجود می آید که البته رایج نیست.}

^{واکنش های تداخلی بین غذاهای دریایی غیرمعمول است.}

^{* علاوه بر این، واکنش های تداخلی بین یک ماده غذایی و یک ماده غیرغذایی نیز وجود دارد؛ نظیر ارتباط بین حساسیت گرده های درخت غان با حساسیتی که به سیب، هویج، کرفس، سیب زمینی، پرتقال و گوجه فرنگی وجود دارد.}

^{غذاهای متداول حساسیت زا}

^{غذاهای متداول حساسیت زا عبارت هستند از تخم پرندگان، شیر گاو، بادام زمینی و ماهی.}

^{حساسیت به بادام زمینی ممکن است تا آخر عمر ادامه یابد. با وجود نگرانی عمومی از مواد افزودنی و فرآیند آماده سازی غذاها و نیز تأکید عمومی به استفاه از غذاهای طبیعی، بیشترین حساسیت های غذایی نسبت به ترکیبات غذایی که به طور طبیعی یافت می شوند گزارش شده است.}

^{علاوه بر غذاهای ذکر شده، همه ی غذاها حتی میوه ها و سبزی ها نیز می توانند باعث حساسیت در فرد شوند، اما احتمال این که کودکان به شیر گاو، بادام زمینی، تخم مرغ، گندم و محصولات سویا حساسیت داشته باشند، بیشتر است.}

^{حساسیت به بادام زمینی، بادام هندی، ماهی و میگو بیشتر در بزرگسالان دیده می شود.}

^{بسیاری از کودکان همزمان با افزایش سن، حساسیت خود را نسبت به شیر و تخم مرغ از دست می دهند، اما حساسیت های غذایی شدیدتر مثلا به بادام زمینی، انواع خاصی از ماهی و میگو اغلب مدت زیادی به طول می انجامد.}

^{تشخیص حساسیت های غذایی}

^{تشخیص حساسیت غذایی، همواره با مشکلاتی رو به رو است و به طور عمده به کمک گرفتن سابقه و شرح حال دقیق از بیمار و همچنین با اطلاعاتی در مورد نتیجه حذف ماده غذایی حساسیت زا انجام می شود و بالاخره بررسی اصل وجود حساسیت با توجه به آزمایش های مرتبط برای تشخیص نهایی حساسیت غذایی، لازم است.}

^{غالبا پزشکان متخصص آلرژی، از عصاره ی مواد غذایی و احتمالا از غذاهای حساسیت زای معمولی به صورت تک تک استفاده می کنند تا ببینند بدن به هر کدام چه واکنشی نشان می دهد. این کار معمولا با تحریک پوستی انجام می شود و واکنش پوست را نسبت به هر ماده بررسی می کنند. چنانچه رنگ پوست مایل به قرمز و متورم شد، نشان دهنده ی وجود حساسیت غذایی است.}

^{گاه تشخیص آلرژی با اندازه گیری آنتی بادی های خاص در خون انجام می شود، گر چه این آزمایش ها همواره پاسخ قاطع نمی دهند.}

^{باید توجه داشته باشید اگر چه پزشک حساسیت های غذایی را با قرار دادن فرد در معرض مقادیر بسیار کمی از غذاها آزمایش می کند، اما خود فرد نباید این کار را در خانه انجام دهد! بهترین مکان برای یک تست آلرژی، مطب پزشک است تا چنانچه واکنش شدیدی نسبت به مواد غذایی ایجاد شد فرد تحت کنترل سریع قرار گیرد.}

^{درمان حساسیت های غذایی}

^{هیچ داروی خاصی برای حساسیت های غذایی وجود ندارد. بعضی از حساسیت ها خیلی زود بر طرف می شوند و بعضی دیگر به خصوص در مورد کودکان ممکن است تمام عمر همراه آن ها باشند.}

^{داشتن حساسیت غذایی یک دردسر است، اما به فعالیت روزانه شخصی لطمه ای وارد نمی کند.}

^{بهترین درمان این است که خیلی ساده از ماده ی غذایی حساسیت زا یا هر نوع غذا یا نوشیدنی حاوی آن پرهیز کنیم. البته شروع رژیم حذفی نیاز به آگاهی دارد و باید با نظر متخصص انجام شود.}

^{این نکته را به یاد داشته باشید که رژیم حذفی با حذف همزمان و سر خود بسیاری از مواد غذایی که احتمال حساسیت به آن را می دهید متفاوت می باشد و حتی یک شیوه ی موثر در تشخیص حساسیت غذایی است که بعدها برای پیش گیری از آن استفاده می شود.}

^{راه های پیشگیری از بروز حساسیت های غذایی}

^{همیشه برچسب روی مواد غذایی را بخوانید تا مطمئن شوید حاوی موادی که شما به آن حساسیت دارید نیستند.}

^{برای آماده کردن غذا، ظروف خود را از سایر افراد جدا کنید. اگر به تخم مرغ حساسیت دارید، از خوردن کیک ها، کلوچه و موادی که در آن ها از تخم مرغ استفاده شده، خودداری کنید. اگر به شیر حساسیت دارید، نباید محصولات لبنی(مانند پنیر، کره، مارگارین و ماست) بخورید.}

^{اگر به سویا حساسیت دارید، از مصرف سُس سویا، پروتئین سویا و سویای بو داده خودداری کنید.}

^{در صورتی که به بادام زمینی حساس هستید، باید از مصرف کره بادام زمینی، بادام زمینی و روغن بادام زمینی که در برخی غذاها استفاده می شود، خودداری کنید. همچنین باید از خوردن بستنی ها و شیرینی هایی که حاوی بادام زمینی هستند پرهیز نمایید.}

^{به هنگام رفتن به رستوران باید از خوردن سُس، دسرها، شیرینی ها و ماهی پرهیز نمایید.}

^{غذاهای ساده سفارش دهید و در مورد مواد تشکیل دهنده غذا سوال کنید.}

^{پزشکان و کلینیک های آلرژی، با ارائه  فهرستی از غذاهای سالم و ناسالم، می توانند به این امر کمک کنند.}

^{بعد از تشخیص حساسیت غذایی، برنامه ای مدون داشته باشید خوشبختانه امروزه، بسیاری از شرکت ها، غذاهایی(از لبنیات گرفته تا پوره سیب زمینی، گندم و شیرینی های دارای تکه های شکلات) برای افراد دارای حساسیت تولید می کنند. چنانچه غذای مورد علاقه شما در لیست ممنوعه بود، می توانید از این محصولات جایگزین استفاده کنید.}