آدم‌های تمیز در مسائل اخلاقی سخت‌گیر می‌شوند

افرادی که احساس می‌کنند خیلی تمیز و مرتب هستند، وقتی پای مسائل اخلاقی اجتماعی به میان می‌آید، دیگران را خیلی سختگیرانه‌تر و خشن‌تر قضاوت می‌کنند. آن‌ها حتی در مورد خودشان هم سخت‌گیر می‌شوند

 نظر شما در مورد تمیزی چیست؟ اگر قرار باشد خودتان را توصیف کنید،‌ چه‌قدر صفاتی مانند تمیز، مرتب، اتوکشیده و مانند آن‌ها را به کار می‌برید؟ یا این که این صفات برایتان معنای خاصی ندارند و در توصیف خودتان به آن‌ها فکر نمی‌کنید؟ یک سوال دیگر، چه وقت‌هایی بیشتر احساس مرتب بودن می‌کنید؟ به احتمال زیاد پاسختان این است: وقت‌هایی که واقعا از نظر فیزیکی مرتب باشم!

البته واقعیت فیزیکی مستقیما با احساس تمیزی و مرتب بودن ارتباط دارد. اما به نظر می‌رسد که این عامل روی قضاوت‌های اخلاقی ما هم تاثیر می‌گذارد.

بر اساس گزارش وایرد، افرادی که احساس تمیزی می‌کنند، در قضاوت‌های اخلاقی سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کنند و انگار از بالا به دیگران نگاه می‌کنند. محققین در مطالعه خود، تعدادی دانشجو را به آزمایشگاهی جدید بردند که تمام تجهیزاتش نو و براق بودند. به نیمی از دانشجویان ماده‌ای داده شد تا دست خود را ضدعفونی کنند تا مبادا روی وسایل لک بیاندازند. بعد از همگی در مورد چند مسئله اخلاقی اجتماعی مانند سیگار کشیدن،‌ مصرف داروهای غیرمجاز، هرزنگاری،‌ بدزبانی، زباله ریختن در معابر و خیانت سوال شد. نتایج نشان می‌داد افرادی که قبل از سوال‌ها دست‌هایشان را ضدعفونی کرده بودند،‌ نسبت به این مسائل قضاوت‌های تندتر و خشن‌تری داشتند.

در مطالعه‌ای دیگر، به افراد دو جور متن برای خواندن داده می‌شد. متن اول جملاتی از این قبیل داشت: موهای من تمیز و براق است. نفسم بوی خوبی دارد. لباس‌هایم شیک هستند و به نظر کاملا نو می‌رسند. اما گروه دوم متنی گرفتند که جملاتی از این قبیل داشت: موهای من چرب و به هم چسبیده است. دهنم بوی بدی می‌دهد. احساس می‌کنم خیلی کثیفم. سپس مشابه مطالعه قبلی،‌ از همه افراد در مورد 16 مسئله اخلاقی پرسش شد. باز هم افرادی که متن اول را خوانده بودند، یعنی احساسی از تمیزی با خود داشتند، قضاوت‌های خشن‌تر و تندتری داشتند.

همچنین از این افراد خواسته شد در مورد ویژگی‌های خودشان نظر بدهند. نتیجه جالب بود، افراد دو گروه در مورد مسایل اخلاقی،‌ در مورد خودشان هم سخت‌گیرانه‌تر قضاوت کرده بودند. این در حالی است که در سایر موارد،‌ تفاوت فاحشی بین پاسخ‌های دو گروه در مورد ارزیابی خودشان وجود نداشت. به نظر می‌رسد که احساس تمیزی،‌ فقط روی قضاوت افراد در مسائل اخلاقی تاثیر دارد و آن‌ها را در این زمینه سخت‌گیر و خشن می‌سازد. چه در مورد خودشان و چه در مورد دیگران.